MAJOOR F, HORSSEN P VAN & DIJK K VAN (2005) Overleving van overwinterende Kokmeeuwen in Nederlandse steden. LIMOSA 78 (3): 85-96.

Het (kleur)ringen van vogels is een algemeen gebruikte techniek om inzicht te krijgen in trekroutes en verspreiding. Een goed opgezet kleurringprogramma kan daarnaast ook gebruikt worden om de jaarlijkse overleving en sterfte van vogels te schatten. Op die manier kan bijvoorbeeld achterhaald worden of een teruglopende broedpopulatie vooral te wijten is aan een verhoogde sterftekans of aan een verminderd broedsucces. Een voorbeeld van zo'n afnemende populatie is die van Kokmeeuwen in enkele West-Europese landen. In deze bijdrage worden jaarlijkse overlevingscijfers berekend aan de hand van aflezingen van geringde Kokmeeuwen in verschillende Nederlandse steden. De kans dat een plaatstrouwe Kokmeeuw de volgende winter nog wordt waargenomen bleek niet lager dan wat is gevonden in eerdere studies in andere populaties.

De Kokmeeuw Larus ridibundus is een talrijke broedvogel en wintergast in Nederland. De laatste decennia heeft de soort een aanzienlijke afname in het aantal broedparen laten zien, zowel in Nederland (Bijlsma et al. 2001, van Dijk & Majoor 2002) als in diverse landen rond de Oostzee (Källander 1996, Viksne et al. 1996, Heldbjerg 2001a, Bellebaum 2002), waar het overgrote deel van onze wintergasten broedt (Speek & Speek 1984). Een matige tot slechte reproductie wordt door al deze studies (zie ook Stienen et al. 1998, van Dijk & Gerritsen 2004) genoemd als één van de belangrijkste oorzaken van de soms sterke afname. In veel broedkolonies vliegen maar weinig jongen uit, met als logisch gevolg dat de populatie in de loop van de tijd afneemt. Een verminderd voedselaanbod voor opgroeiende kuikens en een toename van allerlei soorten grondpredatoren worden genoemd als de belangrijkste verklaringen voor de matige tot slechte jongenproductie.
      Naast reproductie beïnvloedt ook de overleving van volwassen vogels de populatieontwikkeling. Een te hoge jaarlijkse sterfte van volwassen vogels zal ook een afnemende populatie tot gevolg hebben. In dit artikel wagen we een poging te komen tot een betrouwbaar overlevingscijfer voor Kokmeeuwen die in Nederland overwinteren. Tevens willen we proberen de vraag te beantwoorden of in de loop van de tijd veranderingen zijn opgetreden in deze jaarlijkse overleving. We gebruiken voor onze berekeningen terugmeldingen van Kokmeeuwen die in steden overwinteren. Het gaat hierbij om twee verschillende datasets: (1) aflezingen van metalen ringen uit Hilversum en (2) aflezingen van gekleurringde Kokmeeuwen die in acht verschillende Nederlandse steden zijn geringd. Kokmeeuw Chroicocephalus ridibundus = Larus ridibundus

[gratis pdf] [english summary]