HOUT PJ VAN DEN (2007) Nachtzwaluwen op Texel in 2006. LIMOSA 80 (3): 102-107.

Hoewel Nachtzwaluwen het momenteel niet onaardig doen als broedvogel in Nederland, is hun voorkomen in de kustduinen wisselvallig en zijn waarnemingen op de Waddeneilanden schaars, hoewel er wel enkele historische broedgevallen bekend zijn. Toen in juni 2006 een paartje Nachtzwaluwen werd opgemerkt opTexel bleek de soort daar geheel in de vergetelheid te zijn geraakt: de interactieve waarnemingenwebsite van de lokale vogelwerkgroep gaf bij het invullen van 'Nachtzwaluw' de foutmelding"soortnaamonbekend". Dat was op zich al voldoende aanleiding om de gangen van deze eilandbezoekers wat nader te volgen en te documenteren. Het bood echter ook een mooie gelegenheid om het activiteitspatroon van één nachtzwaluwenpaar in kaart te brengen, zonder je te hoeven bekommeren om mogelijke'ruis'door soortgenoten in de buurt.

Het broedgebied van de Nachtzwaluw Caprimulgus europaeus strekt zich uit over grote delen van Eurazië, zuidelijk tot Noordwest-Afrika en oostelijk tot aan China (Hagemeijer & Blair 1997). In Nederland treft men Nachtzwaluwen voornamelijk aan op heidevelden en kapvlaktes en in open droge bossen. Ze rusten graag op boomstompen en op de grond. Omdat vliegende prooien tegen een lichte lucht het beste zichtbaar zijn, bieden zandpaden en andere kale plekken op de bodem een gunstige uitgangspositie voor de jacht op insecten zoals kevers, nachtvlinders en muggen (Glutz von Blotzheim & Bauer 1980, Cleere & Nurney 1998). Geschikte habitats voor Nachtzwaluwen treft men vooral aan op de pleistocene zandgronden van de Veluwe, de Kempen (Noord- Brabant) en Noord-Limburg, vooral op duinvaaggronden (figuur 1). Deze vergrassen langzaam en hebben een droog en warm microklimaat (Hustings & Vergeer 2002). Een door de jaren heen sterk schommelend aantal geïsoleerde vestigingen bevindt zich in duingebieden, met name in Noord- Holland (Texeira 1979, Hustings & Vergeer 2002; figuur 1).
      DeWaddeneilanden zijn, voor zover de geschreven historie reikt, nooit erg in trek geweest bij Nachtzwaluwen. Hans Warren (1949) tekende zelfs op dat ze op de Zeeuwse eilanden en de Waddeneilanden ontbreken. In de laatste helft van de 19e eeuw heeft de Nachtzwaluw gedurende twee achtereenvolgende jaren in de Westerduinen op Texel gebroed, maar sindsdien zijn, ondanks enkele verspreide zomerwaarnemingen langs de bosrand, op het eiland geen broedgevallen meer vastgesteld (Dijksen 1996). Sinds 1959 zijn hier maar 12 waarnemingen van deze soort gedocumenteerd, de laatste (een roepende vogel) op 27 mei 1992. Het was dus bijzonder dat op 7 juni 2006, rond 23u45, in het Duinpark op Texel een mannetje Nachtzwaluw werd waargenomen. De avond daarop bleken daar twee vogels te vliegen. In de daarop volgende periode deed ik vrijwel dagelijks waarnemingen op deze locatie om een mogelijk broedgeval vast te stellen en om meer te weten te komen over het activiteitspatroon van de Nachtzwaluwen.

[pdf alleen voor leden] [english summary]