(2001) Recensie: Stattersfield AJ. & Capper DR. 2000.Threatened Birds of the World. LIMOSA 74 (2): 78-79.

Threatened Birds of the World. Stattersfield A. J. & Capper D. R. 2000. Lynx Edicions, Passeig de Gracia, 12 E-08007, Barcelona, Spain/BirdLife International, Wellbrook Court, Girton Road, Cambridge, CB3 ONA, United Kingdom. ISBN 0946888- 39-6. p. 852. Prijs € 95,-,

Deze eind 2000 verschenen studie zal gaan fungeren als de officiële Rode lijst van de vogels van deze wereld. IUCN, BirdLife en haar partners en hopelijk ook alle autoriteiten kunnen zich op basis hiervan baseren inzake kwesties waarbij belangen van bedreigde soorten in het gedrang komen. Zo'n beleidsafweging zal dan vaak moeten voorkomen, want maar liefst 1186 (12%) van de 9797 vogelsoorten die anno 2000 werden onderscheiden, worden beschouwd als threatened. Oat betekent overigens niet dat met de overige vogelsoorten niets aan de hand is. Op nog eens 727 vogelsoorten die in de studie eveneens individueel de revue passeren, is het predikaat near threatened van toepassing. Tot deze categorie behoren soorten als Kroeskoppelikaan, Witoogeend, Zeearend, Monniksgier, Steppenkiekendief, Kleine Trap en Poelsnip.
      Bij de 1186 direct bedreigde soorten onderscheidt BirdLife drie categorieen, een status 'kwetsbaar' (vulnerable), 'in gevaar' (endangered) en 'kritiek' (critical. Bij deze laatste categorie met 182 soorten bevinden zich onder andere Noordelijke Kaalkopibis, Californische Condor, Philippijnenarend, Dunbekwulp, Siberische Witte Kraanvogel en ook de in India door een noodlottig virus van het toneel verdwijnende gieren van de Gyps-groep. Dit virus heeft zich inmiddels ook genesteld in Pakistan en er is al gesuggereerd dat via het Midden Oosten, een dreigende uitbreiding naar Afrika en Europa te vrezen valt. BirdLife voorziet dat van een aantal van de 182 in een kritiek stadium verkerende soorten het doek binnen 10 jaar zal vallen. De geschiedenis van de laatste in Bahia (Brazilië) in het wild levende Spix' Ara, die in najaar 2000 verdween, is een voorbeeld hoe zo'n afscheid kan verlopen.
      De beschrijving van de 1186 vogelsoorten neemt het overgrote deel van deze in alle opzichten omvangrijke en respect afdwingende studie in beslag. ledere soort krijgt een kleurenafbeelding mee, waarvoor tientallen vogelschilders van faam werk leverden. Vervolgens een inleiding met argumentatie waarom de desbetreffende soort in een van de drie voornoemde categorieën is geplaatst. Daarna kort veldkenmerken en taxonomische gegevens, gevolgd door voorkomen en populatiegrootte, biotoop, bedreigingen en de door BirdLife bepleite maatregelen. Een verspreidingskaartje en een informatiebalk waarin de relevante kennis staat samengevat, ronden het portret van de soort af. Tot slot is er een literatuuroverzicht en tevens een overzicht van de na(a)m(en) van de sponsor( s). In maart 1999 lanceerde BirdLife een mondiale actie om bedrijven, organisaties en particulieren gelegenheid te geven tot soortsponsoring. Deze uitnodiging, die in Nederland eerst geruime tijd later ruime bekendheid kreeg, bracht uiteindelijk US$ 385 700,- op.
      Het zal niet verbazen dat bij het indelen van bedreigde soorten naar biotopen, bosbewonende vogels veruit aan kop gaan. Een ander inleidend hoofdstuk gaat in op de situatie per land. Brazilië en Indonesië herbergen de meeste bedreigde soorten, in aflopende reeks gevolgd door Colombia, Peru, China en India. Met een dertiende plaats is Rusland het eerste Europese land in dat rijtje. Nederland staat te boek met drie kwetsbare soorten (Roodhalsgans, Kwartelkoning en Waterrietzanger), alsmede met Witoogeend als near threatened. De evenals Roodhalsgans als kwetsbaar ingedeelde Dwerggans, die een wereldpopulatie van minder dan 30 000 individuen omvat, noemen de samenstellers niel voor Nederland. Een land als Italië krijgt als 'kritieke' soort Dunbekwulp toebedeeld, als kwetsbaar Bastaardarend, Kleine Torenvalk en Kwartelkoning, en ook nog vier near threatened soorten waaronder Dwergaalscholver en Audouins' Meeuw.
      Van de mondiaal 1186 bedreigde vogelsoorten heeft 99% (1175 soorten) die status als gevolg van activiteiten van de mens. Daarom is Threatened Birds of the World in feite een directe aanklacht jegens de mens. Hoe zal een analoge studie over 100, 50, ja zelfs over 25 jaar uitpakken?

Recensie van Gerard L. Ouweneel

[gratis pdf] [english summary]