(2008) Recensie: Roy T. de, ...(et al). 2008. Albatross: their world, their ways. LIMOSA 81 (2): 78-78.

Albatross: their world, their ways De Roy T.,M. Jones & J. Fitter 2008. Christopher Helm, Londen. ISBN 978-0- 7136-8812-2. 240 blz. Prijs € 52,50.

Een formaat van 24 x 30 centimeter suggereert een salontafelboek, een werk dat weinig toevoegende tekst biedt maar het voornamelijk moet hebben van schitterende platen. Dat laatste klopt, want Albatross: their world, their ways presenteert ongeveer 400 foto's om stil van te worden. Maar geen sprake van een weinig nieuws biedend verhaal. Albatross vult een leemte op in de studies die de afgelopen tien jaren verschenen en brengt het boek op een toegankelijke manier een aantal onderzoeksresultaten samen.
      Na de inleidingen waaronder een voorwoord van prins Charles, bevat het boek drie onderdelen. In het eerste getiteld Spirits of the oceans wild gaat medeschrijfster Tui De Roy de 33 belangrijkste broedplaatsen van albatrossen langs. Omdat deze Belgische in de benijdenswaardige positie verkeert de meeste plekken zelf te hebben bezocht, zijn de beschrijvingen gedetailleerd. Verdeeld over 18 hoofdstukken komen in het tweede deel Science and conservation deskundigen voor het voetlicht met onderwerpen die variëren van de vliegtechniek en de energiehuishouding van albatrossen tot een interview met een longline visser. In het derde deel Species profiles komen de 22 thans door BirdLife International onderscheiden soorten uitgebreid aan bod, alweer voorzien van foto's die aanzetten tot het pakken van de koffers. Sinds een kwart eeuw is over het aantal soorten albatrossen op deze wereld veel te doen. Na genetisch onderzoek en een nieuwe taxonomie groeide het van 13 naar 24. Dit boek onderscheidt er 22, want in navolging van BirdLife gaan de auteurs ervan uit dat de Gibson's Albatros Diomedea gibsoni een ondersoort is van de Antipodenalbatros D. antipodensis en beschouwen ze de Pacifische Albatros Thalassarche platei als een ondersoort van de Buller's Albatros T. bulleri. Stellig is over het aantal soorten albatrossen het laatste woord nog niet gezegd.
      Door Albatross lopen twee lijnen. In de eerste plaats de emoties die de vogels oproepen bij ieder die met ze te maken heeft, van wetenschapper tot de longline visser. De tweede rode draad vormen de vele manieren waarop de mens door de eeuwen heen albatrossen naar het leven wist te staan. De slachtingen die de Japanners begin vorige eeuw aanrichtten daargelaten, lijken qua bedreiging die methoden thans een hoogtepunt te hebben bereikt. BirdLife plaatst de 22 soorten alle in één van de vier risicocategorieën die de organisatie hanteert. Vier zijn 'critically endangered', de Tristanalbatros, de Chathamalbatros, de Galápagosalbatros en de Amsterdam eilandalbatros. Van deze vier is de Tristanalbatros het meest bedreigd, met als voornaamste oorzaak het wegvreten van de jongen door 'superhuismuizen' op Gough, de enige broedplaats van de soort. De Engelsen zijn er begonnen de muizen te lijf te gaan, een actie die qua kosten en moeilijkheidsgraad haar gelijke niet kent. De Chathamalbatros staat er kritiek voor omdat de hele wereldpopulatie van 5300 paren broedt op een oppervlakte van minder dan 10 hectare, op een rotspunt voor de kust van het Nieuw-Zeelandse eiland Chatham.
      Van de omvang van de broedkolonies is men inmiddels goed op de hoogte, zodat we weten dat er thans ongeveer anderhalf miljoen albatrosparen zijn, waarvan een miljoen Laysanalbatrossen en Wenkbrauwalbatrossen. Een schatting is dat er op ieder paar nog 2.5 niet-broedende (deels onvolwassen) individuen over de wereldzeeën rondzwerven. Dat zou inhouden dat er tussen 6 en 6.5 miljoen albatrossen zijn. Welnu, tussen 1890 en 1930 brachten Japanners alleen al 5 miljoen Stellers Albatrossen om. Vanaf 1950 had deze soort er bijna 60 jaar voor nodig om de stand weer op 500 paren te brengen.
      Bij de bedreigingen die albatrossen het hoofd moeten bieden staat de longline visserij thans veruit bovenaan; hierdoor verdrinken jaarlijks duizenden vogels die afkomen op het aas aan de haken. Het ziet ernaar uit dat in de zuidelijke Atlantische Oceaan de verliezen het grootst zijn, rond Zuid-Afrika nog meer dan voor de kusten van Patagonië. Bij de Grote Albatros, de Grijskopalbatros (afname met 30% sinds 1990) en de Wenkbrauwalbatros is de situatie het beroerdst. Van de laatste verloren de kolonies op de Falklandeilanden in tien jaar ruim 38 000 paren, 10.5 per dag. Voor deze populatie zijn er wel aanwijzingen dat de achteruitgang vertraagt, dus wellicht gaan de in de longline visserij gepropageerde maatregelen tot een kentering leiden. In zijn hoofdstuk over de status van albatrossen in de Indische Oceaan bepleit Henri Weimerskirch echter om de visserij niet de schuld te geven van alle misère. Zo verbaast het dat de Amsterdam eilandalbatros toenam van vijf paren rond 1980 tot 30 in 2006, ondanks het feit dat Amsterdameiland dicht tegen een zone ligt met intensieve longline visserij. Maar in dezelfde periode nam op Crozet de Zwarte Albatros af tot een derde van het oorspronkelijke aantal, terwijl deze soort zelden bijvangstslachtoffer is. Weimerskirch wijst erop dat de Wenkbrauwalbatrossen van de Kerguelen weliswaar schade ondervinden van de longline visserij in hun overwinteringsgebieden, maar voordeel hebben van de trawlervisserij rond de broedkolonies. Andere factoren die van invloed zijn op de broedresultaten zijn cyclische veranderingen in zeestromingen en het begroeid raken van broedeilanden waardoor albatrossen moeilijkheden ondervinden bij het opstijgen. Op Amsterdameiland komt van de Indische Geelneusalbatrossen geen kuiken meer groot als gevolg van vogelcholera.
      Albatross: their world, their way is een boek dat men ademloos bekijkt en leest. Doe dat wel bij goed licht of met een bril of vergrootglas bij de hand, want de bijschriften bij de foto's zijn slecht leesbaar. Ook is het een boek dat het voornemen doet postvatten ooit eens ergens op deze wereld albatrossen te gaan zien; achterin is een uitnodigend rijtje plekken te vinden waar dat op aangename wijze kan gebeuren.

Recensie van Gerard Ouweneel

[gratis pdf] [english summary]