ENS B (2000) Hoe overleven 'onze vogels' in een veranderend klimaat?. LIMOSA 73 (4): 155-155.

Sinds de jaren tachtig is er sprake van een toename in de gemiddelde temperatuur op aarde. De bewijzen worden steeds sterker dat een deel van deze toename het directe gevolg is van door de mens veroorzaakt uitstoot van broeikasgassen. Het lijkt uitermate onwaarschijnlijk dat deze klimaatverandering kan worden gestopt: 1) de wereldbevolking blijft gestaag groeien; 2) de huidige uitstoot van broeikasgassen wordt grotendeels veroorzaakt door de inwoners van het rijke westen, die op een enkele uitzondering na niet bereid lijken ook maar het kleinste stukje economische welvaart in te leveren; 3) het is overduidelijk dat het gros van de aanzienlijk minder welvarende wereldburgers niet zal willen achterblijven. Hoewel de mens dus de eerste diersoort op aarde is die het denkvermogen heeft om zijn populatiegroei te stoppen voordat alle groeimogelijkheden zijn uitgeput, is er weinig hoop dat het uiteindelijke patroon zal verschillen van minder intelligente diersoorten die eerder de aarde 'veroverden' en het aangezicht van die aarde daarmee ingrijpend veranderden. Hoe snel alles zal gaan en wat er precies gaat gebeuren hangt natuurlijk af van de precieze omvang van de mondiale politieke onmacht, de daadwerkelijke groei van de wereldbevolking, eventuele technologische vernieuwingen en een groot aantal andere moeilijk in te schatten factoren. Overigens is het goed te beseffen dat een toename van het broeikaseffect niet betekent dat het automatisch overal warmer word!. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat de warme golfstroom stilvalt, met als gevolg dat er elke winter in Nederland een Elfstedentocht gereden zou kunnen worden. Analyse van door de British Trust for Ornithology (BTO, het Britse voorbeeld van Sovon) verzamelde tijdreeksen laat zien hoe vogels de afgelopen decennia hebben gereageerd op een verhoging van de temperatuur in de lente: Zwartkoppen keren steeds eerder terug naar het broedgebied en Staartmezen beginnen eerder met broeden bijvoorbeeld. De vogels hebben hun antwoord klaar en dat was ook wei te verwachten. De vogelsoorten die nu leven hebben een groot aantal ijstijden en interglacialen overleefd. Het verschil in temperatuur tussen glaciaal en interglaciaal is vele graden Celsius en het verschil in zeeniveau bedraagt al gauw 100 meter. Het kleine beetje klimaatverandering dat tot nu toe is opgetreden valt daarbij in het niet Toch zijn er wei degelijk problemen. Ten eerste zou de klimaatverandering wei eens sneller kunnen gaan dan ooit tevoren Zo mogelijk nog belangrijker is dat dit het eerste interglaciaal is waarbij de mens een groot deeI van het aardoppervlak in gebruik heeft genomen ten koste van de leefruimte van tal van vogels en andere dieren. Om een voorbeeld te noemen. Nederland is in de loop van twee millennia veranderd van een majestueuze rivierdelta vol moerassen en meanderende rivieren in een land van aangeharkte polders, asfaltwegen en betonconstructies. Zonder dijken zou de he1ft van Nederland nu onder water liggen en het is zo goed als zeker dat bij een sterk versnelde zeespiegelstijging de wadplaten van de Waddenzee permanent onder water zullen verdwijnen. Ais gevolg van de dijken zullen elders geen nieuwe wadplaten kunnen ontstaan. Tegelijkertijd zullen de veelal hoog noordelijke broedgebieden van de steltlopers naar het noorden opschuiven en uiteindelijk in de poolzee verdwijnen (alleen Groenland wordt misschien weer groen). Midas Dekkers heeft ooit de vraag gesteld: "Mist u de Dodo?". Als u op weg naar huis het gaspedaal nog eens lekker indrukt, kunt u daaraan toevoegen: zullen mijn achterkleinkinderen de Kanoet missen?

[gratis pdf] [english summary]