(2011) Resensie: Kennerley P & Pearson D, 2011. Reed and Bush Warblers . LIMOSA 84 (2): 94-94.

Reed and Bush Warblers
P. Kennerley & D. Pearson 2010.
Christopher Helm Identification Guides. A & C Black, London.
ISBN 978-0-7136-6022-7. 712 blz., harde kaft.

In de overbekende serie monografieën van Christopher Helm/ A & C Black verscheen onlangs dit lijvige boek. De klassieke formule van deze monografieën, zoals we die tot een aantal jaren geleden gewend waren, is inmiddels al een tijdje verlaten. De ontwikkeling van een boek dat alle bekende informatie van een bepaalde familie of soortgroep samenvat naar de Identification Guides van nu is ingezet met eerdere titels zoals Gulls of Europe, Asia and North America (zie Limosa 78-1) en Pipits and Wagtails (Limosa 76-3). Deze nieuwste titel is dan ook goed te vergelijken met laatstgenoemde boeken, al is de opzet van de soortteksten wel weer iets gewijzigd. De beide auteurs hebben in ieder geval een lange staat van dienst, vooral waar het gaat om de vogels van respectievelijk Oost-Azië en Afrika in het algemeen en de rietzangers en aanverwanten in het bijzonder.
      Reed and Bush Warblers beschrijft alle soorten van de geslachten Acrocephalus, Locustella, Bradypterus, Hippolais, Iduna en Cettia met daarbij nog een paar kleinere, verwante genera. De negen inleidende hoofdstukken beschrijven de gevolgde taxonomie, soortvolgorde, 'vogeltopografie' en de gehanteerde begrippen, trek- en ruistrategieën en leeftijdsbepaling, gevolgd door twee hoofdstukken over de fylogenetische relaties (gebaseerd op moleculair onderzoek) en de geschiedenis van het geslacht Acrocephalus in het Pacifisch Gebied. Dit alles geeft aan dat de nadruk van het boek op determinatie en taxonomie ligt, wat vervolgens in de soortteksten nog meer tot uitdrukking komt. Deze hoofdstukken worden voorafgegaan door 85 pagina's met afbeeldingen van de 112 soorten en vrijwel al hun (herkenbare) ondersoorten, alsmede volwassen en eerste winterkleden. Persoonlijk ben ik al een tijdlang 'fan' van de illustraties van Brian J. Small. Ook hier heeft hij weer erg zijn best gedaan om zowel aantrekkelijke als natuurgetrouwe tekeningen te produceren, iets wat bij deze (in essentie) bruinachtige vogels niet meevalt.
      Dan volgen de soortteksten, steeds volgens hetzelfde stramien. Bij ieder genus worden de gezamenlijke kernmerken opgesomd, waarna kort verspreidingsgebied en (eventuele) ondersoorten worden geschetst. In het onderdeel Identification worden structuur en algemene kleedkenmerken beschreven en vergelijkbare soorten behandeld. Veel aandacht is er ook voor geluiden (met sonagrammen) en rui, gevolgd door samenvattingen van habitat, gedrag en broedbiologie. Dan volgt een nauwkeurige verhandeling over de verspreiding met gedetailleerde kaarten waarop broed- en wintergebieden zijn weergegeven. Voor de trekvogels wordt de trektijd uitvoerig vemeld. Onder Description worden de kenmerken van alle soorten per leeftijdscategorie uitvoerig benoemd, waarna de In hand characters volgen (o.a. met vleugelformules en maten). Tenslotte worden de determinatie-kenmerken van eventuele ondersoorten nog eens nauwkeriger besproken en taxonomische zaken vermeld. Iedere soorttekst besluit met een serie foto's die niet zijn gekozen om hun esthetische waarde, maar juist om (geografische) variatie in leeftijden te verduidelijken, vaak voorzien van handige bijschriften. In tegenstelling tot de eerdergenoemde titels in deze serie staan deze foto's dus bij de soortteksten en niet gegroepeerd achterin, maar zijn de afbeeldingen (als vanouds) weer apart voorin het boek geplaatst. Overigens is de kwaliteit van de meeste foto's uitstekend.
      Na de soortteksten volgen nog zeven bijlagen, met o.a. een overzicht van maten in het veld en aan de hand van museumbalgen (erg handig, en wellicht ook noodzakelijk bij vogels die relatief vaak in ringersnetten worden aangetroffen), een tabel met trek- en ruistrategie per soort en een tabel met de belangrijkste verschillen in (structurele) kenmerken tussen gelijkende soorten. De laatste bijlage behandeld de laatste ontwikkelingen waarvoor in de hoofdtekst geen tijd meer was. Het gaat om nieuw ontdekte of herontdekte soorten en het laatste op taxonomisch gebied. Een bibliografie van 30 pagina's completeert het boek.
      Overigens zijn een aantal van de beschreven geslachten al eerder in een (meer klassieke) Helm-monografie behandeld, namelijk Warblers of Europe, Asia and North Africa van Kevin Baker (1997). Dat boek viel destijds tegen wat betreft de kwaliteit van de afbeeldingen. Inhoudelijk vullen beide titels elkaar echter goed aan, met name natuurlijk op het gebied van determinatie, de Afrikaanse soorten en het geslacht Phylloscopus dat Baker wel behandelde. Kortom, Reed and Bush Warblers komt weer een flinke stap dichter bij de ideale determinatiemonografie en is daarmee verplichte kost voor zowel verzamelaars van deze uitstekende en zich steeds vernieuwende reeks, als voor onderzoekers en liefhebbers van rietzangers en aanverwanten. Dit fantastische boek laat zien dat deze vogels veel meer zijn dan de little brown jobs waarvoor ze vaak worden versleten.

Recensie van Gert Ottens

[gratis pdf] [english summary]