DEUZEMAN SB & TEMPEL J (1998) Broedende Witwangsterns Chlidonias hybridus in Nederland in 1997. LIMOSA 71 (4): 167-168.

In 1997 werd langs de noordelijke Randmeren een succesvol broedgeval van Witwangsterns vastgesteld. De exacte locatie wordt geheimgehouden in verband met de kwetsbaarheid van het bedoelde gebied. De eerste waarneming in deze omgeving dateert van 23 mei, toen drie Witwangsterns gezien werden (R. Foppen). Op 31 mei was een foeragerend individu aanwezig op c. 12 km ten noorden van de vorige locatie (S. B. Deuzeman). Vanaf 5 juni werden opnieuw Witwangsterns op de eerste locatie waargenomen; doorgaans ging het om twee exemplaren, maar op 13 juni waren er drie aanwezig (RF). Het nest werd ontdekt op 9 juni en de vogels werden vanuit een schuilhut gefotografeerd. Ret nest bevatte twee eieren. Op 31 juli was minimaal een uitgevlogen jong aanwezig, dat nog door de ouders gevoerd werd (1. Tempel).
      Het broedgeval vond plaats in een door open plekken onderbroken kraag van voornamelijk eenjarig riet. Het nest bevond zich te midden van een kolonie van 20 paar Zwarte Sterns Chlidonias niger. In het midden van het gebied was na het maaien van het riet een opeenhoping van rietafval blijven liggen. Dit vormde het nestmateriaal van de Zwarte Sterns en Witwangsterns. Er is een constant waterpeil aanwezig. Interessant is de melding van een paar op 2 juni 1996 op c. 4 km ten noorden van de broedlocatie. Ret paar was aanwezig in de buurt van geschikt lijkende nesthabitat (mattenbiesvelden). Bij een tweede bezoek op 5 juni 1996 werden de vogels echter niet meer waargenomen, zodat wordt aangenomen dat het late doortrekkers betrof (R. Foppen). In Nederland is de Witwangstem een onregelmatige broedvogel. Broedgevallen, doorgaans in kleine kolonies tot maximaal elf paren, zijn bekend uit 1938, 1945, 1958, 1961 en 1965 (Teixeira 1979, Lensink 1993). Recente broedgevallen zijn niet bekend of niet gepubliceerd, zodat het broedgeval in 1997 vermoedelijk het eerste zekere geval sinds 32 jaren vormt. Witwangsterns waren in het voorjaar van 1997 wat algemener dan andere jaren. Van 19 tot 30 mei waren bijvoorbeeld maximaal 12 exemplaren aanwezig bij het Foxholstermeer in Groningen; van een heuse invasie, zoals het geval was bij de Witvleugelstem Chlidonias leucopterus, was echter geen sprake (van Dongen et al. 1997). Ret Europese broedgebied van de Witwangstem bereikt zijn noordgrens in Midden-Frankrijk, Polen en Litouwen. Broedgevallen ten noorden van de areaalgrens worden incidenteel vastgesteld, mogelijk ten gevolge van ongunstige omstandigheden in de reguliere broedgebieden, bijv. door abnormale droogte (SOVON 1987). De soort is in Zuid- en Oost-Europa een plaatselijk voorkomende broedvogel in jaarlijks sterk fluctuerende aantallen. Recent is een gevoelige afname vastgesteld in verschillende Oost-Europese landen, waaronder Rusland, een gevolg van een serie droge jaren en drooglegging van moerasgebieden. Ook de Mediterrane populatie neemt af door habitatvemietiging. Tegelijkertijd is een toename geconstateerd in o.a. Roemenië, maar dit neemt niet weg dat de algemene trend in Europa negatief is (Tucker & Reath 1994, Ragemeijer & Blair 1997).

[gratis pdf] [english summary]