(1984) Recensie: Patterson, J.J. 1982. The Shelduck. LIMOSA 57 (1): 32-32.

PATTERSON J. J. 1982. The Shelduck. Cambridge University Press, Cambridge. 276 p. Prijs £ 27,50.

Dit 276 pagina's tellende boek behandelt de Bergeend in al zijn aspecten, met veel nadruk op gedrag en oecologie. Na de inleiding (1) volgt een hoofdstuk over de Bergeend in het algemeen (2) met korte paragrafen over taxonomie, beschrijving, gewicht, dieet, foerageergedrag, wereldverspreiding, voorkomen in Groot-Brittannië, ruitrek en jaarcydus. In feite dus al een beknopte monografie.
      De daarna volgende hoofdstukken gaan vervolgens in detail in op sociaal gedrag in wintergroepen (3), territorium (4), nestplaatskeuze (5), leg- en broedfase (6), verzorging van de jongen (7), overleving onder de kuikens (8), aanwas (recruitment) en niet-territoriale groepen (9) en tenslotte de factoren die de omvang van de populatie bepalen (10). Het boek wordt gecompleteerd met een uitgebreide Iiteratuurlijst, een index op onderwerpen en een auteursindex.
      Het boek is grotendeels gebaseerd op het weten-' schappelijk onderzoek aan Bergeenden aan de universiteit van Aberdeen, maar er wordt ook uitvoerig geciteerd uit het werk van andere (meest Britse) onderzoekers, zowel wat betreft Bergeenden als meer algemeen geldende oecologische beginselen. De tekst is nogal wetenschappelijk van aard en zal voor de leek niet altijd even eenvoudig te begrijpen zijn, hoewel het gebruik van moeilijke termen tot een minimum beperkt is. De meeste getalsmatige beweringen worden gestaafd door de een of andere statistische toets en men kan dan ook bijna op elke bladzijde wel ergens lezen dat P kleiner dan 0.05 is. Daarnaast is veelvuldig gebruik gemaakt van grafische voorstellingen of tabellen om de tekst te verduidelijken. Het aantal grafieken bedraagt meer dan 70 en er zijn bijna evenveel tabellen. Zodoende valt vrijwel op iedere plaats waar men het boek openslaat het oog wei op een illustratie, die op zichzelf reeds een stuk onderzoek en denkwerk vertegenwoordigt. De ondertitel van het boek (A study in behavioural ecology) wordt waargemaakt door in ieder hoofdstuk in te gaan op gedragsaspecten binnen het betreffende onderwerp. Dit is vooral van belang waar het gaat om factoren die populatiegroottes en dichtheden bepalen.
      Het boek kan op twee verschillende manieren gelezen worden: als een monografie over de Bergeend of als een boek dat een aantal oecologische beginselen en onderzoektechnieken behandelt geïllustreerd aan de Bergeend. Ieder hoofdstuk kan zodoende gelezen worden als een op zichzelf staande wetenschappelijke publicatie. Misschien staat de tweede opzet zelfs wei meer op de voorgrond dan de eerste. Zo wordt, afgezien van de inleiding, vrijwel niet ingegaan op de voedselbiologie, de rui wordt in het geheel niet besproken en de mortaliteitsberekeningen uit ringgegeyens blijven iets aan de oppervlakkige kant. Hoewel het accent vanzelfsprekend in hoofdzaak op Brits onderzoek en Britse literatuur ligt, is toch ook een behoorlijke graad van volledigheid bereikt in het citeren van buitenlandse bronnen. Alleen is bij het behandelen van de ruitrek het (niet erg belangrijke) voorkomen van ruiende Bergeenden in de Westerschelde over het hoofd gezien, een omissie die het boek overigens deelt met het Handbook of birds of the Western Palearctic.
      Al met al een waardevol boek voor ieder die zich met onderzoek aan vogelpopulaties bezighoudt, van plan is zich daarmee bezig te gaan houden of gewoon aileen maar daarin geïnteresseerd is.

Recensie van Albert Beintema

[gratis pdf] [english summary]