(2000) Recensie: Geelhoed S, ... (et al), 1998 Vogels in het landschap van Zuid-Kennemerland en de Haarlemmermeer. LIMOSA 73 (1): 38-39.

Vogels in het landschap van Zuid-Kennemerland en de Haarlemmermeer. Geelhoed S., Groot H., van Huijssteeden E, van Leeuwen G. & de Nobel P. (red.) 1998. Vogelwerkgroep Zuid-Kennemerland / KNNV Uitgeverij. ISBN 90.5011.099.1. 366 pp. Prijs f 49,50 (Ieden KNNV/SOVON f 42,50).

Het eerste wat opvalt aan deze nieuwe streekavifauna is de verzorgde uitgave. Stevig gebonden, mooi papier en een prachtige lay-out: modern maar nergens rommelig, met duidelijke figuren en tabellen met steunkleur, en fraaie kaartjes. De avifauna beschrijft het voorkomen van vogels in het werkgebied van de Vogelwerkgroep Zuid-Kennemerland, dat zulke uiteenlopende landschappen omvat als de duinen tussen IJmuiden en De Zilk, de stedelijke agglomeraties ten oosten daarvan (Haarlem e.o.), het veenweidegebied ten zuiden van het Noordzeekanaal en de strakke moderne kleipolder van de Haarlemmermeer. Hoewel een avifaunistisch overzicht niet ontbreekt, worden de gegevens vooral thematisch gepresenteerd.
      Het boek begint met een overzicht van de geschiedenis van de vogelkundige activiteiten in Zuid-Kennemerland, waaronder leesbare portretten van ornithologische pioniers van stand zoals Cornelis van Lennep en Adolphe Burdet. Daarna wordt in kart bestek het ontstaan van de verschillende landschappen beschreven. In het hoofdstuk "broedvogels" (met 90 pagina's bijna een derde van het boek) wordt van 19 landschapstypen de broedvogelbevolking besproken, gebaseerd op inventarisatiemateriaal uit 1983-94. De nadruk ligt daarbij op een schets van de vogelgemeenschappen, zander dat daar ingewikkelde clusteranalyses en typologieen met vreemde namen aan te pas komen (hoewel wei naar de gemeenschappen uit De broedvogels van NoordHolland wordt verwezen). De tekst gaat in op broedvogeldichtheden, de verdeling daarvan over soorten (in tabellen) en soortgroepen (ingedeeld naar trekgedrag en broedplaats) en belicht kort de verspreiding en biotoopkeus van de meest talrijke of karakteristieke soorten. Veranderingen in de avifauna worden besproken door vergelijking met inventarisaties uit het begin van de jaren 1960 en 1970. De tekst van dit hoofdstuk neigt naar opsommingen van patronen in ruimte en tijd bij verschillende soorten, zander erg diep in te gaan op causale verbanden tussen het voorkomen van vogels en kenmerken van het landschap, of op de oorzaken van aantalsveranderingen.
      Daarna volgt een hoofdstuk over vogeltrek, waarin de resultaten van landtrektellingen (vanaf 1952!), zeetrektellingen en ringvangsten op de vinkenbaan in de Kennemerduinen worden besproken en ge'(lIustreerd middels vele grafieken van doortrekpatronen. Deze avifauna is een van de weinige Nederlandse publicaties waarin doortrekgrafieken van insectenetende nachttrekkers zijn te vinden. Oak hier is de bespreking per groep; verwacht geen gedetailleerde analyses op soortniveau. Een apart hoofdstuk gaat in op aantallen en verspreiding van overwinterende watervogels in het werkgebied, op grond van 15 jaar midwintertellingen. Het overzicht van de vogelwerkgroepsactiviteiten wordt compleet gemaakt met hoofdstukken over slaapplaatsen en tellingen van op de kust gestrande vogels. In het hoofdstuk "toekomst voor vogels", komen de bedreigingen aan bod, maar tevens wordt aangegeven waar er kansen zijn am natuur te integreren en te behouden in een dichtbevolkte en intensief gebruikte regia, geïllustreerd met enige praktijkvoorbeelden waarbij de vogelwerkgroep zelf betrokken was. Het boek sluit af met een avifaunistisch overzicht, waarin aile waargenomen soorten kort worden besproken, en een literatuurlijst met 600 titels.
      Deze avifauna is geen naslagwerk waarin aile beschikbare gegevens over voorkomen en aantalsverloop van vogels in Zuid-Kennemerland per soort samengebracht in gedetailleerde vorm zijn terug te vinden. Het is wei een aantrekkelijke introductie over wat er op vogelgebied te beleven valt in deze regia, en een mooi overzicht van de vele activiteiten van de vogelwerkgroep. Ais zodanig is het een ideaal boek voor lezers die ZuidKennemerland als vogelgebied nog aan het 'ontdekken' zijn. Daarmee is het oak meer dan een lokale herhaling van feiten die op landelijk niveau al bekend en beschreven zijn.

Recensie van Hans Schekkerman

[gratis pdf] [english summary]