(2000) Recensie: Hölzinger J, 1999 Die Vogel Baden-Württembergs: Singvogel 1. LIMOSA 73 (2): 80-80.

Die Vogel Baden-Württembergs: Singvogel 1. Hölzinger J. 1999. Ulmer, Stuttgart. ISBN 3-80013493- 4. p. 861. Prijs c. DM 120,-.

De Avifauna Baden-Württembergs begint inmiddels Glutz-achtige allures aan te nemen. Dertien jaar geleden verscheen de eerste band (bestaande uit drie kloeke boekwerken over soortbescherming). Elk deer dat daarna verscheen was weer vollediger en dikker dan het voorgaande. Dit geldt zeker voor Band 3.1, het zangvogeldeel dat de leeuweriken tot en met goudhanen bestrijkt. Het boek bestaat uitsluitend uit soortteksten, ondersteund door 780 figuren (vooral verspreidingskaarten), 248 tabellen en 30 biotoopfoto's in kleur. De eerste de beste soorttekst geeft al direct een goede indruk van de mate van volledigheid die de dappere lezer te wachten staat. Van de Kalanderleeuwerik is in Baden-Württemberg slechts een waarneming verricht; dat heeft Hölzinger er niet van weerhouden om maar liefst 465 woorden en twee verspreidingskaarten (!) aan deze soort te wijden. Per soorttekst worden de volgende aspecten uitvoerig belicht: status, broedareaal, voorkomen als broedvogel (verspreiding, aantallen, ontwikkeling, habitat, voortplanting, fenologie), voorkomen buiten het broedseizoen, jaarcyclus, voedsel, bedreiging en bescherming. De verticale verspreiding tussen Rijndal en het Zwarte Woud (maximaal +1493m) is door middel van hoogterasterkaarten gevisualiseerd. Op basis van onder meer gegevens uit steekproefgebieden is van veer soorten een 'hypothetisch aantalsverloop' van 1960 tot medio jaren tachtig gepresenteerd. Op basis van (uiteraard anekdotische) berichten wordt van veer soorten zelfs de ontwikkeling van begin negentiende eeuw tot heden geschetst. Zo was de Nachtegaal in de eerste he1ft van de negentiende eeuw overal in Baden- Württemberg beneden de +500m talrijk, maar nam vanaf c. 1850 sterk in aantal af. De malaise duurde een eeuw, maar rond 1950 zette een verrassend herstel in dat tot op heden voortduurt. Sensationeel is de ontwikkeling van de Kramsvogel die zich begin twintigste eeuw in de deelstaat vestigde en waarvan de broedpopulatie nu naar schatting 180 000 paar omvat. De laatste decennia heeft de soort wei de neiging om steeds vaker solitair te broeden, en grote kramsvogelkolonies (soms meer dan honderd paar tezamen) komen nauwelijks meer voor in Baden-Württemberg.
      Het boek bevat zo'n overdaad aan informatie dat de lezer ruim de tijd moet nemen om het gewenste tekstgedeelte te vinden. De onoverzichtelijke lay-out maakt het er ook niet eenvoudiger op. Gelukkig zijn de liefhebbers van Duitse streekavifauna's in dit opzicht wel wat gewend.

Recensie van Rob L. Vogel

[gratis pdf] [english summary]