ENS BJ (1994) De carriere-beslissingen van de Scholekster Haematopus ostralegus. LIMOSA 67 (2): 53-68.

Volgens een bekend gezegde is zelfkennis het begin van alle wijsheid. Dit is een openingszin die veel lezers waarschijnlijk zal verbazen. Ik hoop echter dat ik erin zal slagen deze verbazing weg te nemen in het hier volgende artikel dat is gebaseerd op de samenvatting van mijn dissertatie The social prisoner: causes ofnatural variation in reproductive success ofthe Oystercatcher. De eerste vraag is waarom iemand honderden uren in een tochtig houten hokje gaat zitten om door een telescoop naar individueel herkenbare Scholeksters te kijken. Koos van Zomeren (1988, bIz. 171) maakt duidelijk dat dit geen triviale vraag is: Wie dit werk drie jaar volhoudt, is bioloog. Doe je het een dag, dan ben je journalist. Ieder probeert op zijn manier te achterhalen waarom de dingen zijn zoals ze zijn. De tweede vraag is waarom speciaal vogels zo fascinerend zijn. Steve Fretwell (1972, bIz. 115) formuleert het zo: it is easy (for me, at least) to sympathize with birds, to feel that they have somewhat analogous problems and pressures, and that we can gain insight about ourselves from studying them. Hij voegt daar echter de volgende ontnuchterende overweging aan toe: Whatever our ulterior motives, birds are easy to study. When fresh data must be collected to apply a theory, the 'moderately' competent field biologist is more likely to have success with birds than with any other group. Terugziend denk ik dat deze laatste reden zonder meer van toepassing was op het begin van mijn onderzoek, waarbij het woord theorie nogal overdreven is om de vage ideeen aan te duiden waarmee ik gegevens begon te verzamelen. Op grond van eerdere ervaringen was mijn belangrijkste associatie met Scholeksters in de broedtijd er een van sociale chaos. Het leek me daarom verstandig om te beginnen met het maken van een degelijke beschrijving van het sociale systeem, door middel van langdurige en intensieve observaties. In de loop van het onder zoek ben ik me echter steeds meer verwant gaan voelen met de eerste beweegreden van Fretwell. In plaats van sociale chaos zie ik nu een verzameling individuen, die elk'gevangen' zitten in een in de loop van hun leven opgebouwd web van sociaIe relaties met andere individuen. Natuurlijk zitten de Scholeksters niet letterlijk gevangen. Elk dier heeft te allen tijde de optie om zich los te breken van zijn partner en buren om elders opnieuw te beginnen. Het gaat erom dat de kosten, gemeten in nakomelingschap, van het opgeven van de oude relaties en het opbouwen van nieuwe relaties in de meeste gevallen te hoog zullen zijn. Omdat ik nauwelijks experimenten gedaan heb, kan ik dit niet bewijzen, maar ik kan wellaten zien hoe mijn observaties dit beeld aannemelijk maken. Scholekster Haematopus ostralegus

[gratis pdf] [english summary]