LEBRET T (1981) Samenvattingen themadag Watervogels: Vogels en mensen in het Veerse Meer. LIMOSA 54 (2): 69-69.

De titel bevat twee gemeenplaatsen: (1) vogels zijn gebonden aan een ,bepaald biotoop en (2) mensen zijn overal bezig te sleutelen (zo niet erger) aan deze biotopen. De afsluiting van de zeegaten vormt van dit laatste een bijzonder duidelijk voorbeeld: het getij wordt met een klap uitgeschakeld. Het Veerse Meer was het eerste afgesloten zeegat. Hierin kwamen twee natuurreservaten tot stand: De Goudplaat (c. 80 ha) en De Middelplaten (300 ha). Wij concentreren ons op dit laatste gebied.
      De Middelplaten heeft een redelijke dichtheid van Kluten en weidevogels en het reservaat herbergt in winter en voorjaar grote aantallen Kol-, Riet-, Branden Rotganzen. Deze vogels zijn er niet vanzelf gekomen. Men zou kunnen spreken van coïncidentie van biotische factoren en allerlei soms minder rationeel menselijk handelen. Een aanzet werd al in 1939 gegeven toen de Stichting Het Zeeuwse Landschap de jacht op het Veerse Gat-Zandkreekgebied huurde van de Dienst der Domeinen en zo een waterwildreservaat stichtte: een primeur in het Deltagebied. Er ontstond daardoor een behoorlijke rijkdom aan waterwild. Toen de afsluiting in 1953 werd beraamd, kon de natuurbescherming al met een tastbare claim komen.
      De Middelplaten kreeg aanvankelijk een agrarische bestemming. Er kwam een bedijkings- en bemalingsplan. In 1959 werd van deze bestemming afgezien en de natuurbescherming kreeg groen licht. De Stichting Natuurmonument De Beer verloor toen juist haar basisterrein en zou "compensatie" krijgen in het Deltagebied, wat uiteraard niet als compensatie kon gelden. Het compensatie-argument werd echter door de natuurbescherming zo goed mogelijk uitgespeeld. Daarna kwam het inrichtingsprobleem: het stond voor ons vast dat de uitbanning van het getij zo'n verregaande ingreep was dat we er niet mee konden volstaan "de natuur zijn gang te laten gaan". In eerdere, kleinere Zeeuwse afsluitingen was al gebleken dat er dan sterke verruiging en "verwilging" optreedt, waar we alleen gewone soorten als Merel, Fazant en Houtduif kunnen verwachten. De vogels van meer zeldzame terreintypen worden dan niet behouden terwijl ons dat wel voor ogen stond. Het werd 1964 (drie jaar na de afsluiting) voor er op bepaalde delen van de platen gras ingezaaid werd. Aanvankelijk werden er schapen ingeschaard. De gevreesde leverbotziekte frustreerde deze eenzijdige schapen-begrazing. De ontwikkeling van de vegetatie baarde zorgen: toen de stikstof voorraad in de bodem opraakte kwam er een explosieve groei van Duinriet. Door meer beweiding met runderen toe te passen, die wel Duinriet eten, is deze plant aanzienlijk teruggedrongen.
      Het water van het Veerse Meer en het grondwater zijn zout. Neerslag vormt een zoetwaterlens die echter zijwaarts langs de platen wegzijgt. Bij mooi weer stijgt in de plaatranden zout water op. Deze voortdurende afwisseling van zoet en zout levert een vrijwel kale strook op. Dit verschijnsel is ook bekend van de Roemeense Zwarte Zee kust en uit de Marismas van de Guadalquivir, Spanje. Op De Middelplaten wordt deze strook begrensd door smalle en soms bredere stroken Zeekraal, kweldergrassen en Klein Schorrekruid. Kluten, Bontbekjes en Strandplevieren maar ook Visdief, Kievit en Tureluur hebben een duidelijke voorkeur voor dit milieu.
      De broedvogels zijn van de openbare weg uitstekend waar te nemen. Dit geldt ook voor Brand- en Rotganzen, Kleine Zwanen en voor tal van doortrekkende en overwinterende steltlopers. Deze laatsten profiteren 's winters van de drooggevallen slikken: van september tot april wordt het peil 70 cm lager gehouden dan 's zomers. Het bovenstaande geeft maar enkele aspecten weer van de ontwikkelingen tussen vogels en mensen. Vogels en mensen (als ze natuurbeschermers zijn) hebben het maar moeilijk in de Delta.

[gratis pdf] [english summary]