LEEUW JJ DE & RENEMA W (1997) Dwingt kleptoparasitisme Kuifeenden Aythya fuligula tot nachtelijk foerageren?. LIMOSA 70 (1): 1-4.

Kuifeend Aythya fuligula Veel soorten vogels zijn uitgesproken dagactief of nachtactief. Daarnaast zijn er soorten vogels waarbij het overdag of 's nachts foerageren afhangt van de voedselomstandigheden, bijvoorbeeld het getij, de vangbaarheid van prooien of de dagelijks benodigde tijd om voedsel te verzamelen (Martin 1990). In veel gevallen is het echter niet direct duidelijk waarom vogels soms de voorkeur geven aan nachtelijk foerageren, waarbij ze het zonder het gezichtsvermogen moeten stellen.
      Van Kuifeenden die overwinteren in het IJsselmeergebied is bijvoorbeeld bekend dat ze in hoofdzaak 's nachts foerageren op Driehoeksmossels Dreissena polymorpha. Met behulp van radarwaamemingen werd vastgesteld dat Kuifeenden een half uur na zonsondergang massaal de rustgebieden verlaten om ver uit de kust te foerageren en pas tegen zonsopgang daar weer naar terug keren (Slager 1988). Ook Toppereend Aythya marila en Tafeleend Aythya ferina zijn 's winters hoofdzakelijk nachtactief (zie ook Nilsson 1972, Suter 1982, Pedroli 1982, Burger 1983, Dirksen & Boudewijn 1992). Brilduikers Bucephala clangula foerageren op dezelfde prooien als andere duikeenden, maar doen dat veel meer overdag (o.a. Pehrsson 1976, Saylor & Afton 1981, Suter1982). Dit geldt ook voor een andere driehoeksmosseleter, de Meerkoet Fulica atra (Draulans & Vanherck 1987).
      De vraag is dan ook waarom sommige duikeenden meestal 's nachts Driehoeksmossels eten en andere juist overdag. Dit doet vermoeden dat er voor de nachtactieve duikeenden een voldoende groot voordeel te behalen valt om de nadelen van het ontbreken van enig zicht te compenseren. Driehoeksmossels worden vaak van de bodem opgedoken en pas aan het oppervlak doorgeslikt (de Leeuw & van Eerden 1992). Daarbij lopen de vogels het risico dat de kluit mossels wordt gestolen door meeuwen of andere vogels. Een mogelijke verklaring voor nachtactiviteit is dat deze duikeenden kleptoparasitisme overdag proberen te voorkomen. In dit artikel bevestigen waarnemingen van dagactieve, driehoeksmossel etende Brilduikers, Kuifeenden en Meerkoeten dat dit inderdaad een reëel gevaar is.

[gratis pdf] [english summary]