KERSTEN M, RAPPOLDT K & SMIT C (1981) Over de nauwkeurigheid van wadvogeltellingen. LIMOSA 54 (2): 37-46.

In de Waddenzee en het Deltagebied worden regelmatig tellingen uitgevoerd van de daar aanwezige steltlopers, eenden, ganzen, meeuwen en sterns. De vogels worden in de meeste gevallen geteld wanneer ze in groepen bij elkaar zitten op hoogwatervluchtplaatsen (hvp's) of wanneer zij van het wad naar hvp's of slaapplaatsen vliegen. Het is onduidelijk hoe nauwkeurig de resultaten van dergelijke tellingen zijn. Wel zijn er aanwijzingen dat er aanzienlijke fouten gemaakt kunnen worden. Dit bleek uit een eenmalig experiment op het Balgzand waar een groep vogels tijdens de hoogwatertrek door een aantal waarnemers nauwkeurig geteld kon worden. Toen dezelfde vogels later op de hvp verzameld waren en opnieuw geteld werden, bleek dat het resultaat van deze tweede telling gemiddeld 56% lager uitkwam (Boer et al. 1970). Hulscher (1975) veronderstelt dat men in de aantalsopgaven voor sommige soorten rekening moet houden met een marge van 100 tot 200%. De meeste auteurs zijn echter aanzienlijk optimistischer. Dorst (1963) en Atkinson-Willes (1963) lieten foto's van groepen vogels beoordelen door ervaren waarnemers. De gemiddelde aantal schatting bleek respectievelijk 3% en minder dan 10% af te wijken van het werkelijke aantal vogels op de foto. Stouthamer (1980) liet aantallen bonen, afgebeeld op dia's, tellen door leden van de Vogelwerkgroep van de voormalige Christelijke Jeugdbond voor Natuurvrienden. De aantalsopgaven werden snel onnauwkeuriger naarmate het afgebeelde aantal bonen toenam van honderd tot duizend exemplaren. Ebbinge (in litt.) concludeerde dat de aantalsopgaven van 16 ervaren waarnemers bij het beoordelen van foto's van groepen Rotganzen gemiddeld 20% afweken van het werkelijk aanwezige aantal. De onzekerheid over de grootte van de gemaakte telfouten en de hierboven genoemde tegenstrijdige resultaten en gedachten vormden de aanleiding voor ons onderzoek.
      In een discussie over telfouten is het nuttig onderscheid te maken tussen (1) telfouten die ontstaan bij het tellen van een groep vogels en (2) telfouten die ontstaan bij het tellen van een gebied.
      (1) Wanneer een groep vogels meermalen door verschillende waarnemers wordt geteld, blijkt meestal dat de uitkomsten niet precies met elkaar overeenkomen maar een zekere spreiding vertonen. Deze spreiding wordt enerzijds veroorzaakt doordat een bepaalde teller niet steeds hetzelfde aantal opgeeft (binnen-teller-spreiding) en anderzijds doordat de resultaten van tellers onderling kunnen verschillen(tussen-teller- spreiding).
      (2) De in een telgebied aanwezige vogels moeten gelokaliseerd worden. Dit lukt beter naarmate het telgebied overzichtelijker en de terreinkennis van de waarnemers beter is. Ook het weer en de grootte van de in het gebied voorkomende groepen speelt hierbij een belangrijke rol. Ten gevolge van verplaatsingen van groepen vogels die door de waarnemer niet worden opgemerkt kan het voorkomen dat bepaalde groepen twee maal geteld worden en andere compleet gemist. De fout in de aantalsopgave voor een telgebied bestaat dus enerzijds uit de altijd optredende fout bij het tellen van de afzonderlijke groepen en anderzijds uit de fout ten gevolge van missen en tweemaal tellen van vogels.
      Het doel van dit onderzoek was vierledig: het geven van een schatting van de
(a) spreiding in de aantalsopgaven voor een groep vogels;
(b) systematische fout in de aantalsopgaven voor een groep vogels;
(c) spreiding in de aantalsopgaven voor een heel telgebied.
(d) het vergelijken van de resultaten van enkele veelgebruikte telmethoden om een idee te krijgen welke van deze methoden de betrouwbaarste resultaten oplevert. Scholekster Haematopus ostralegus Bonte Strandloper = Kleine bonte strandloper Calidris alpina = Calidris alpina schinzii Wulp Numenius arquata Tureluur Tringa totanus Goudplevier Pluvialis apricaria Kanoet = Kanoetstrandloper Calidris canutus Zilverplevier Pluvialis squatarola Steenloper Arenaria interpres

[gratis pdf] [english summary]