DIJKSTRA H (1948) Korte mededelingen: Duel tussen Zeearend Haliaeetus albicilla en Jachthavik Accipiter gentilis. LIMOSA 21 (2): 101-102.

Toen mijn vriend van de Wall en ik op Zaterdag 14 Februari 1948, ca. 12 uur op de Oud-Reemsterheide met onze havikken aan het jagen waren, dwaalde mijn vogel na een van haar vluchten wat ver af en streek op ca. 120 meter afstand van mij af in de hei neer. Plotseling zag ik dat de vogel onrustig werd en meteen vloog ze een flink eind weg. Toen ik om me heen keek om te zien wat de oorzaak van dit eigenaardige gedrag kon zijn, ontdekte ik op enige honderden meters afstand en ongeveer 50 meter hoogte een zeearend, die met grote snelheid uit Oostelijke richting naderde. Toen deze boven de inmiddels neergestreken havik kwam draaide ze bij en ging in glijvlucht over. Meteen kwam de havik weer op de wieken en nu zag ik duidelijk dat de arend ernstige bedoelingen had om de havik zelfs te verdrijven, hetgeen ook te zien was aan het gedrag van laatstgenoemde. Deze vloog nu niet meer laag langs de grond, maar trachtte hoogte te winnen en begaf zich in de richting van het dichtstbijzijnde dennenbos. Ik liep zo hard ik kon, daar ik bang was, dat de havik tot buiten mijn gezichtsveld verjaagd zou worden. Het duurde maar heel kort tot de arend de havik had ingehaald en' plotseling zag ik eerstgenoemde sterk afremmen en stoten, waarop de havik zich op de rug wierp en op haar beurt met de poten sloeg. Beide vogels kwamen nu van ca. '40 meter hoogte als een kluwen naar beneden, maar waren los voordat ze de grond raakten. Ogenblikkelijk vloog de havik weer op, maar ging 50 meter verder weer aan de grond, ondanks het feit dat ze steeds achtervolgd werd door de enorme arend. Deze plofte nu vlak naast haar neer, waarop de havik een sprong maakte van een meter hoogte. Nog steeds rende ik in de richting van de vogels en tot mijn grote verbazing kon ik ze benaderen tot op 75 meter waarbij ik constateerde dat ze slechts op één meter afstand van elkaar stonden, bovenop een kleine zandrichel. De vogels hadden de koppen naar elkaar gericht, doch bewogen niet. Toen ik nog dichterbij kwam, vloog de arend op en begon op ongeveer 30 meter hoogte boven de havik en mij rond te ,cirke1en. Ik kon nu duidelijk waarnemen, dat we met een donker exemplaar te doen hadden, waarschijnlijk hetzelfde dat jaar in jaar uit op de "Hoge Veluwe" overwintert. Gelukkig dacht ik eraan snel de camera in te stellen en enige opnamen van deze reusachtige vogel te maken, die zich pas na drie minuten terug trok achter het bos. De havik was nogal onthutst door het gebeurde, doch bleek in het geheel niet gewond te zijn.
Toen ik een uur later 400 meter verder met haar op de hand liep, zag ik aan de houding van de vogel dat er gevaar voor haar in aantocht was en inderdaad ontdekte ik opnieuw de arend, die op ' grote afstand voorbij vloog en hoewel wij onze haviken met de vleugels lieten fladderen, niet meer dichterbij kwam. Het zou interessant zijn te weten, welke de rede tot de geweldige agressiviteit van de zeearend was. Het leek mij dat de vogel hier haar jacht-territorium tegen een indringer verdedigde. Dat ze dit deed zonder zich aan mijn aanwezigheid te storen, bewijst de felheid van haar aanval. Ook is het mogelijk dat de havik werd geattaqueerd omdat ze voor de zeearend een "gehate" verschijning zonder meer zou betekenen. Dat de arend zo hongerig zou zijn geweest, dat het haar alleen om Accipiter g, gentilis als prooi te doen was, lijkt mij zeer onwaarschijnlijk, temeer daar er volop vers aas in de naaste omgeving lag.
Toen beide vogels op zulk een korte afstand van elkaar op de grond stonden, kreeg ik de indruk dat de havik de arend nu niet voor 100 % au serieus nam, ook niet toen deze even later rondcirkelde. Waarschijnlijk was ze zich van haar grotere wendbaarheid bewust.
Iets wat ons zeer heeft getroffen, is de geweldige snelheid waarmede de zeearend haar aanvalsvlucht uitvoerde. Mijn havik is een zeer snel vrouwelijk exemplaar, dat vaak fazanten in de vlucht weet in te halen, doch de zeearend bleek aanzienlijk sneller, hetgeen van een log aandoende vogel met 1 1/2 meter vlucht niet verwacht zou worden.

[gratis pdf] [english summary]