(2005) Recensie: Jerzak, J. ...(et al). 2005. Ptaki krukowate Polski (Corvids of Poland). LIMOSA 78 (4): 162-162.

Ptaki krukowate Polski (Corvids of Poland). L. Jerzak, B.P. Kavanagh & P. Tryjanowski 2005 (red.). Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznan. ISBN 83- 89290-92-8. 679 pp. Prijs 30,00 PLN, zie www.bogucki. com.pl, binnenwerk in zwart-wit, harde kaft.

Polen is één van de voormalige Oostbloklanden waar veel aan vogelonderzoek wordt gedaan en waar men ook veel publiceert. Het onderzoek wordt vaak gedaan vanuit universiteiten en instituten en de publicaties zijn meestal op de Duitse leest geschoeid. Corvids in Poland is daarvan een mooi voorbeeld. Het boek is geschreven door een groep van Poolse onderzoekers die met kraaiachtigen bezig zijn. Maar liefst 52 bijdragen staan in het boek, variërend in lengte van zes tot 22 pagina's. Circa 75 schrijvers hebben een bijdrage geleverd aan één of meer artikelen. De meeste zijn in het Pools geschreven met een Engelse samenvatting en bijschriften bij figuren; een klein deel is geschreven in het Engels. Naar schatting staan in het boek 400 tabellen en figuren. Alle artikelen bevatten een uitgebreide lijst van gebruikte literatuur, meest van Poolse, Duitse of Engelse origine. Behandeld worden de zeven soorten die regelmatig broeden in Polen, te weten: Gaai (2 artikelen), Ekster (8), Notenkraker (1), Kauw (7), Roek (15), Bonte Kraai (2) en Raaf (5). De overige 12 stukken gaan over twee of meer soorten. Het boek heeft veel te bieden qua diversiteit aan onderwerpen. Begonnen wordt er met de fossiele kraaien en op basis daarvan blijkt de Alpenkauw (broedvogel tot 1850) veruit de oudste rechten te hebben (sinds 80 000 jaar). Aansluitend wordt per soort een stand van zaken gegeven over de populatieontwikkeling en de belangrijkste hiaten die er zijn in de kennis. Diverse ontwikkelingen komen overeen met die in ons land zoals de vestiging van Gaai en Ekster in stedelijk gebied (1960-80). Ook de Roek is meer in het stedelijk gebied gaan broeden. Net als bij ons is de Roek in de tweede helft van de vorige eeuw toegenomen. Een verschil is echter dat de toename bij ons voortduurde tot de eeuwwisseling terwijl die in Polen maar doorging tot eind tachtiger en begin negentiger jaren van de vorige eeuw, sindsdien neemt de stand weer af. Na twee artikelen over parasieten en schimmels in de veren van kraaien volgen de meer thematische bijdragen die het meest interessant zijn. De invloed van zware metalen en chemicaliën (vooral Kauw), gebruik van vuilnisbelten, onderzoek naar nestpredatie door kraaien, diverse onderwerpen bij de Ekster vooral in stedelijk gebied, ringen en terugmeldingen, voedsel (veel van de Raaf) en foerageren, broedbiologisch onderzoek (vooral Ekster), overwinteraars en de broedvogelontwikkeling van de Roek in diverse regio's. Een zeer kleine greep uit de resultaten: Poolse Roeken trekken WZW en overwinteren vooral in Duitsland en Frankrijk en terugmeldingen uit ons land zijn schaars. De dichtheden van de Kauw als broedvogel zijn in Warschau honderd maal hoger dan in een aantal andere Europese steden. Gevreesd wordt voor de achteruitgang van de soort door nieuwbouw en renovatie van gebouwen. Het broedsucces van Raven in Bialowieza is duidelijk beter dan in ons land en het voedsel, kadavers van grote zoogdieren en plantaardig, is gevarieerd. Voor de achteruitgang van de Roek worden verschillende redenen aangedragen zoals braaklegging en afname van het oppervlak tarwe en gras na het ineenstorten van de collectieve landbouw, en verstoring en vervolging door mensen. De meeste bijdragen zijn van een hoog niveau en waar in het Engels goed leesbaar. De Engelse samenvattingen zijn kort en bondig en de bijschriften van de figuren en tabellen zijn goed. Opvallend is verder dat veel van de onderzoeken recent materiaal bevatten met dikwijls 2003 of zelfs 2004 als laatste jaar! De wens van de redactie, dat het boek veelvuldig gebruikt gaat worden door andere onderzoekers en dat het een basis is voor betere bescherming zal ongetwijfeld uitkomen. De overmoedige opmerking van de redactie dat het boek compleet is (in welk opzicht is niet duidelijk) zij hen vergeven, want het bijeenschrapen van al die goede bijdragen moet een hels karwei geweest zijn.

Recensie van Jan Schoppers

[gratis pdf] [english summary]