(2000) Recensie: Elias G. ... (et al), 1999. Atlas das Aves Invernantes do Baixo Alentejo. LIMOSA 73 (3): 115-116.

Atlas das Aves Invernantes do Baixo Alentejo. Elias G. L., Reino L. M., Silva 1., Tome R. & Geraldes P. 1999. Sociedade Portuguesa para 0 Estado das Aves, Lissabon. 416 p. ISBN 972-96786-2-6. Prijs c. f 60,-,

Over de vogels van Portugal valt, in tegenstelling tot die van het grote buurland, maar weinig te lezen. Bovendien zijn zelfs de schaarse publicaties, zoals de in 1989 verschenen Portugese broedvogelatlas, nauwelijks in West-Europese boekenkasten te vinden. Weinig verwonderlijk gezien de sobere vormgeving en het ontbreken van een Engelse samenvatting. Voor de Portugezen was de broedvogelatlas niettemin een huzarenstukje; het land kent immers nauwelijks meer actieve vogelaars dan het aantal van een grote Nederlandse vogelwerkgroep. Het logische vervolg op de broedvogelatlas, een Portugese wintervogelatlas, ging de krachten van het handjevol ornithologen in Portugal dan ook te boven. Aileen in Baixo Alentejo (de streek bezuiden Lissabon, zonder de Algarve) slaagde het veldwerk. Terecht kozen de Portugezen ervoor om de resultaten van deze streek in de vorm van een wintervogelatlas uit te geven, voorzien van een Engelse samenvatting per hoofdstuk en per soorttekst. Het veldwerk vond plaats tussen 27 november en 31 januari in de winters 1992/93-1994/95. Tijdens standaard-bezoeken van drie uur werden aile vogels geteld in vakken van 1Ox1 Okm. Voor uilen werd een speciale methode ontwikkeld: een simpele punt-telling in de nachtelijke uren met behulp van audio-apparatuur.
      Van aile vastgestelde soorten is een verspreidingskaart gegeven, waarbij verschillende stipgroottes per 10x10 km-vak de mate van aanwezigheid symboliseren. Het winterbeeld wijkt natuurlijk sterk af van dat in Nederland. Zo zijn de akkers niet wit van de meeuwen maar van de Koereigers. Verrassender is de ruime winterverspreiding van Ooievaar, die vaak in groepen bij vuilnisbelten samendrommen. Massale overwintering in Zuid-Portugal is pas een verschijnsel van de laatste jaren. Grijze Wouwen treffen we in de hele streek aan, maar vooral in open kurkeikenbossen. Hier verblijven ook de Kraanvogels, waarvan 2% van de Europese populatie in Baixo Alentejo overwintert. Voor Grutto's is het gebied eveneens van betekenis; de naar schatting 10 000 overwinteraars treffen we vooral aan op rijststoppelvelden. Kleine Trappen zijn talrijk: de grootste waargenomen groep telde liefst 700 vogels.
      Vogels zijn grenzenloos, maar niet in Iberie. Vale- en Monniksgieren komen niet veel verder dan de Spaanse grens, ten teken dat de voedselsituatie in Portugal voor aaseters zoveel slechter is, Anders dan in Spanje is in Portugal trouwens nog weinig te merken van een groeiend bewustzijn voor de natuur. De jachtdruk behoort tot de hoogste van Europa en zelfs zeldzame overwinteraars als Zwarte Ooievaar worden zonder mankeren naar beneden gehaald. Veel van onze zangvogels overwinteren in het Portugese cultuurland, maar worden fanatiek bejaagd. De voorliefde lijkt uit te gaan naar Zanglijsters, maar zelfs Tjiftjaffen worden massaal gevangen voor menselijke consumptie! Alsof dit niet erg genoeg is, wordt het agrarische landschap in snel tempo ge'lntensiveerd. Het is wrang dat dit gebeurt met geld van de Europese Unie, dezelfde Europese Unie die de moderne faunawetten lanceert die kennelijk nog in het Portugees moeten worden vertaald.

Recensie van Rob L. Vogel

[gratis pdf] [english summary]