(2000) Recensie: Seggelen C. van, 1999. Vogels van de Groote Peel: een eeuw avifauna in een veranderend hoogveenlandschap.. LIMOSA 73 (3): 117-118.

Vogels van de Groote Peel: een eeuw avifauna in een veranderend hoogveenlandschap. C. van Seggelen 1999. Natuurhistorisch Genootschap in Limburg, Maastricht. ISBN 90-74508-07-3. 526 p. Prijs f 50,- (incl. porto) over te maken op postbanknummer 429851 t.n.v. Publicatiebureau NHG, Melick o.v.v. 'Vogels Groote Peel'.

Sinds mensenheugenis spreekt De Peel velen tot de verbeelding. Toch gaat de bekendheid vaak niet veel verder dan de wetenschap dat er Kraanvogels bivakkeren, en het vermoeden dat het er vast erg nat zal zijn. Met de publicatie van de Avifauna van de Groote Peel kunnen we onze kennis in een klap opvijzelen. Van een streekavifauna kunnen we hier overigens niet spreken; het boek richt zich louter op De Groote Peel (1360 hal. De Deurnese- en Mariapeel vallen er bijvoorbeeld buiten. Vogels van de Groote Peel is ingetogen maar stijlvol vormgegeven. De vele foto's zijn vaak van historische waarde, met name die van nesten van Grauwe Kiekendief, Grutto en Klapekster in het hoogveen. Dit is in Nederland inmiddels verleden tijd en zelden fotografisch vastgelegd. Zowel de historische als de moderne foto's (van Jan van de Kamp) zijn smaakvol gepresenteerd, en vanwege oog voor de leefomgeving ook werkelijk van toegevoegde waarde. De avifauna is er één van het klassieke soort. Het boek begint met inleidende hoofdstukken over methode, landschap, trends van broedvogels en van niet-broedvogels in de twintigste eeuw, en de relatie met het omliggende landschap. Het leeuwendeel van het boek wordt echter in beslag genomen door soortteksten. Deze teksten worden afgewisseld door verspreidingskaarten en figuren die de ontwikkeling van broedvogels vanaf c. 1960 tot 1999 weerspiegelen. Bij veel soortteksten zijn, op basis van systematische trekwaarnemingen, doortrekpatronen gepresenteerd. De waarnemingen in de jaren veertig - zeventig leunen sterk op enkele illustere lieden, zoals een in de omgeving gelegerde Britse officier, en vooral broodjager en later reservaat bewaker M. van Deursen, die 4700 dagboekpagina's met waarnemingen wist vol te pennen. In de jaren tachtig startte de Vogelwerkgroep 'De Peel' met intensief broed- en trekvogelonderzoek. De fluctuaties in de waterstand zijn van grote invloed op de ontwikkelingen van de broedvogelstand in de Groote Peel. Zo broedden er in het kletsnatte 1999 maar liefst 42 paar Geoorde Futen en 55 paar Waterrallen. Het Kleinst Waterhoen is zeven jaar in het gebied vastgesteld. Ondanks de nog steeds indrukwekkende aantallen broedparen hebben veel soorten in de twintigste eeuw door verdroging, verbossing, vergrassing en andere oorzaken het veld moeten ruimen. Hiertoe behoren Bosruiter (jaren twintig), Klapekster (1947), Grutto (1962), Grauwe Klauwier (1964), Grauwe Gors (1972), Visdief (1976), Kuifleeuwerik (idem), Korhoen (1980) en Velduil (1984). Gelukkig zijn er ook soorten waarmee het voor de wind gaat, zoals Roodborsttapuit, Blauwborst (316 territoria in 1992-93), Wielewaal en verschillende soorten roofvogels. Gelukkig krijgen ook pleisteraars buiten het broedseizoen ruim aandacht, zoals het wintervoorkomen van Rietganzen, en natuurlijk de Kraanvogels (maximaal ruim 1500 pleisteraars in het najaar van 1963, daarna een afname). De schrijver heeft oog voor leuke details zoals blijkt uit een opmerking over een nestboom van een Buizerd, die tijdens een bosbrand geblakerd werd, maar waar - ongetwijfeld tot verbazing van de waarnemers - toch drie jongen uitvlogen. Broedgevallen van zeldzame broedvogels zijn over het algemeen goed gedocumenteerd (vaak met foto's), al blijft het voormalige broedvoorkomen van de Bosruiter vaag en zullen die incidenteIe broedgevallen van de Duinpieper op heide wellicht niet kloppen. Opmerkelijk is een mogelijk broedgeval van de Slechtvalk in 1986. Carlo van Seggelen heeft met deze aantrekkelijk geschreven en smaakvol ogende avifauna een waar huzarenstukje geleverd. Te hopen valt dat niet alleen vogelaars in de streek, maar ook elders in Nederland en Vlaanderen hiermee hun boekenkast zullen verrijken.

Recensie van Rob L. Vogel

[gratis pdf] [english summary]