ESCH WC VAN & TAMIS WLM (2008) De exotische Halsbandparkiet bereid op Hollandse wijze. LIMOSA 81 (1): 27-29.

De Halsbandparkiet Psittacula krameri is in Europa een exoot, waarvan het eerste broedpaar aan het einde van de jaren zestig van de vorige eeuw in Nederland werd gemeld (Lensink 1996). Sindsdien namde populatie toe. Bij demeest recente slaapplaatstellingen in 2006 werden er ongeveer 5000 exemplaren geteld (www.waarneming.nl). Er is wereldwijd veel te doen om exoten, omdat sommige zich sterk uitbreiden en in hun nieuwe areaal ecologische schade aanrichten (IUCN 2002). Zo kunnen exoten een negatief effect hebben op inheemse soorten door competitie, predatie, hybridisatie en parasitisme (Temple 1992, Greenwood 2001, Simberloff 2001). In het geval van de Halsbandparkiet is er gekeken naar competitiemet inheemse soorten omnestholen, maar daarbij zijn tot nu toe geen negatieve effecten aangetoond (Van Esch 2006, Tamis & Pieterse 2005), hoewel er volgens Strubbe (2007) een negatief effect is op Boomklevers. Een mogelijke oorzaak voor de vaak explosieve toename van exoten is dat deze in de nieuwe omgeving, in ieder geval in de beginfase van vestiging, minder last hebben van predatoren en parasieten dan in hun 'thuisland': de zogeheten escape-from-enemy hypothese (Wolfe 2002). De vondst van een braakbal met resten van een Halsbandparkiet in Voorburg (ZH) was voor ons de reden om wat gevallen van predatie op Halsbandparkieten op een rijtje te zetten.
      Inmei 2006werden tijdens een onderzoek naar de interactie tussen Halsbandparkieten en inheemse holenbroedende vogelsoorten (zie ook: www.halsbandparkiet.blogspot.com), braakballen met daarin resten van een Halsbandparkiet gevonden in het stadspark Vreugd en Rust in Voorburg. Hier hebben vele Halsbandparkieten hun nesthol in oude eiken en beuken. Op de foto zijn de losse schedel en twee braakballenmet daarin resten van een Halsbandparkiet te zien. De heer Bekker van de zoogdierenvereniging VZZ werd geraadpleegd om de braakballen te identificeren. Hij schreef het volgende: "…het gaat duidelijk om een braakbal van een uil (dus niet van een roofvogel),maar vanwelke soort zou ik niet durven zeggen. Van zowel Kerkuil Tyto alba, Ransuil Asio otus en Bosuil Strix aluco is bekend dat ze vogels slaan, Ransuil meer dan Kerkuil, en Bosuil weer meer dan Ransuil ...". Lokale vogelaars en bewoners wisten te vertellen dat ze 's avonds wel eens een Bosuil in het park hoorden, dus het is zeerwaarschijnlijk dat de braakballen van een Bosuil zijn.
      In Duitsland blijkt de Halsbandparkiet op het menu te staan van verscheidende soorten roofvogels, zoals Sperwer Accipiter nisus, Havik Accipiter gentilis en Slechtvalk Falco peregrinus (Franz 2006). Uit Nederland is er slechts één goed gedocumenteerd geval van een Sperwer die een Halsbandparkiet sloeg in Amsterdam(De Bruin et al. 2006).Ook in ons eigen onderzoek vonden we, in mei 2006, in het park Oud Poelgeest bij Leiden (ZH), een geplukte Halsbandparkiet, welkemogelijkwas gepakt door de Sperwer die in dit park huist. Ten slotte zijn er een tweetal emailberichten binnengekomen van waarnemingen van een mislukte aanval door Sperwer (4 februari 2004, te Amsterdam-Noord) en meerdere door Havik (meerdere jaren, te Amstelveen, Middelpolder).
      De vondst van de resten van een Halsbandparkiet in braakballen van een Bosuil in Voorburg is bijzonder omdat het het eerste geval betreft van predatie door een niet-dagroofvogel. Hoewel de waarnemingen nog incidenteel zijn lijkt het er op dat de Halsbandparkiet steeds vaker, en door een steeds uitgebreider spectrumaan predatoren gegrepen wordt. Kortom, de Halsbandparkiet weet niet (meer) te ontsnappen aan predatie en gaat dus dit voordeel verliezen ten opzichte van inheemse vogels. Het is interessant nu te zien of dit de toename van Halsbandparkieten in Nederland gaat remmen.

[gratis pdf] [english summary]