BRINK B VAN DEN (2003) Hygi?nemaatregelen op moderne boerenbedrijven en het lot van Boerenzwaluwen Hirundo rustica. LIMOSA 76 (3): 109-116.

De naam zegt het al: Boerenzwaluwen horen bij boerenbedrijven, vooral bij de melkveehouderij. Van oudsher worden ze als broedvogel in stallen en andere ruimten getolereerd en zelfs gewaardeerd als insectenverdelgers. Nu dreigt daar verandering in te komen door de sterk toegenomen aandacht voor veiligheid en hygiëne in de voedselproductie: zwaluwen zijn niet langer welkom in melkstallen en andere kleine ruimten. Boerenzwaluwen komen daardoor onnodig nog verder in de knel dan ze al zaten door de afname van het aantal boerenbedrijven, want juist die kleine ruimten bieden de beste broedplaatsen.

De laatste decennia hebben zich grote veranderingen voorgedaan in de melkveehouderij. Het aantal boerenbedrijven is sterk afgenomen en de bedrijfsvoering op de overblijvende bedrijven is sterk geïntensiveerd. Veel kleinschalige boerderijen met grupstallen met lage zoldering hebben plaatsgemaakt voor moderne bedrijven met hoge open loopstallen of ligboxenstallen. Door de vele overheidsmaatregelen op het gebied van hygiëne en mestopslag vonden binnen de bedrijven vergaande aanpassingen plaats. Deze veranderingen hebben grote gevolgen voor de Boerenzwaluw die van oudsher stallen en schuren op boerderijen benut om te broeden. Vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw, maar waarschijnlijk al eerder in gang gezet, kelderde de stand van de Boerenzwaluw (Bijlsma et al. 2001). In de ons omringende landen zijn afnames van 50-80% vastgesteld (van den Brink 2002).
      Door de oprichting van producentenorganisaties, in het leven geroepen door supermarktketens en de voedingsindustrie, krijgen de boeren onder druk van financiële sancties steeds meer verplichtingen opgelegd. Keten Kwaliteit Melk (KKM) is zo'n organisatie. Deze ziet erop toe dat de melk volgens hygiënische richtlijnen van de boer bij de consument terechtkomt (Stichting KKM 2000). Dat heeft tot gevolg dat Boerenzwaluwen in toenemende mate worden geweerd uit melklokalen en koelruimtes. In dit artikel wordt nagegaan wat dat betekent voor Boerenzwaluwen en welke rol moderne open loopstallen, waarop de zwaluwen in toenemende mate zijn aangewezen, vervullen als broedplaats.

[gratis pdf] [english summary]