BULT H (1995) Trefclus: een model om interpretatie van soortkaarten te controleren. LIMOSA 68 (1): 29-34.

Om voor een lokale avifauna of milieukartering een globale momentopname van verspreiding en aantallen van broedvogels te krijgen, hebben grootschalige inventarisaties een enorme vlucht genomen. Hoewel hun doel verschilt van het SoVON broedvogel-monitoring project (BMP, van Dijk 1993), dat reproduceerbare tijdreeksen oplevert, wordt meestal territoriumkartering toegepast (Hustings et at. 1985), al kunnen andere technieken (Bibby et at. 1992) efficienter zijn. Tijdens gebiedsdekkende bezoeken (= steekproeven) worden territorium-indicerende waarnemingen (= registraties) op kaart gezet. Per soort worden de registraties van alle bezoeken op soortkaarten overgebracht (figuur 1), waama door interpretatie (het groeperen van de waarnemingen) 'territoria' ontstaan. Zelfs na veel bezoeken zullen deze niet altijd samenvallen met de werkelijke territoria. Dat vereist intensiever en nauwkeuriger onderzoek, waarbij alle individuen herkenbaar zijn (bijv. door kleurringen). Bij omvangrijke gebieden moet met minder bezoeken dan bij het BMP (meestal tien) worden volstaan. Dat geeft twee problemen. Schaarse, onopvallende soorten worden makkelijker gemist en de interpretatie wordt moeilijker. Hier wordt aIleen ingegaan op de interpretatie. Ondanks het volledig andere onderzoeksdoel van grootschalige karteringen, worden bij de interpretatie meestal de BMP-criteria gehanteerd. Vooral het BMP-criteriurn om zoveel mogelijk registraties in zo weinig mogelijk territoria onder te brengen, levert een systematische onderschatting op bij een afnemende bezoekfrequentie. Dit kan worden vermeden door de omvang van groepjes registraties (clusters) te begrenzen. Om deze clusterinterpretatie te verifieren werd een model (Trefclus) ontwikkeld, dat nagaat of de interpretatie overeenstemt met de gepubliceerde trefkans (tk, Kwak & Meijer 1985). Dit getal tussen 0 en 1 geeft de registratiekans bij een territoriumbezoek (= controIe). Voor deze toetsing is het fundamenteel dat aIle territoria gemiddeld dezelfde kans op controle hebben. Dit vereiste een zeer strikt routeschema.

[gratis pdf] [english summary]