MEININGER PL & BEKHUIS JF (1990) De Zwartkopmeeuw Larus melanocephalus als broedvogel in Nederland en Europa. LIMOSA 63 (4): 121-134.

Voor 1940 was de Zwartkopmeeuw Larus melanocephalus een broedvogel waarvan de verspreiding beperkt was tot het noordelijke Zwarte Zeegebied. De populatiegrootte werd in 1936 geschat op minder dan 40 000 paar (Cramp & Simmons 1983). In de jaren veertig en vijftig van deze eeuw werden de eerste tekenen van een areaaluitbreiding zichtbaar. Op de broedplaatsen begonnen de aantallen toe te nemen en er ontstonden nieuwe kolonies. De oorzaak van deze toename wordt vooral toegeschreven aan een betere bescherming van de broedplaatsen. In Centraal- Europa (Hongarije 1940, Oost-Duitsland 1951), ver verwijderd van het oorspronkelijke verspreidingsgebied, werden broedgevallen vastgesteld (Cramp & Simmons 1983). In Nederland broedden in 1959 voor het eerst twee paren Zwartkopmeeuwen, nadat in de jaren 1933-35 al een gemengd paar van Zwartkopmeeuw en Kokmeeuw Larus ridibundus had gebroed. Gedurende de laatste decennia zijn vooral de aantalsontwikkelingen in de noordwesthoek van de Zwarte Zee spectaculair geweest: 1959 56 000, 1961 93 500, 1980 224000 en 1985 336000 paar (Cramp & Simmons 1983, Siokhin et aZ. 1988, Goutner & Isenmann in press.). De c. 336 000 paar in 1985 broedden hier bijeen op enkele eilanden voor de kust (Siokhin et aZ. 1988). Dit is 97% van de huidige wereldpopulatie. De populatie van de soort heeft zich in de afgelopen vijftig jaar dus bijna vertienvoudigd. Het koloniseren van nieuwe broedgebieden heeft eveneens een hoge vlucht genomen. In vrijwel alle Zuid- en Middeneuropese landen behoort de Zwartkopmeeuw inmiddels tot de regelmatige broedvogels. Ook in Nederland is de laatste tijd sprake geweest van een toename van de saort als broedvogel (Jansen & Remeeus 1978, Teixeira 1979, SOVON 1987, Groot Koerkamp 1988). In dit artikel wordt geprobeerd het voorkomen als broedvogel in ons land tot en met 1990 te reconstrueren. Om het Nederlandse beeld meer perspectief te geven, zal ook worden ingegaan op de situatie buiten onze landsgrenzen.

[gratis pdf] [english summary]