Cuperus R. & de Bruyn G.J. (1987) Statistical impacts of the detection of natural regulation in bird populations on account of census data. ARDEA 75 (2): 237-243

Sinds de jaren 30 is veel gespeculeerd over de factoren die ten grondslag liggen aan de waargenomen stabilisatie van dierlijke populaties. Een belangrijke stabiliserende factor wordt verondersteld regulatie (dichtheidsafhankelijkheid) te zijn, waarbij de groei van een populatie gecontroleerd wordt door de populatiedichtheid. De tot 1975 voorgestelde statistische toetsen voor het demonstreren van regulatie aan de hand van telreeksen zijn echter alle vanwege principidle bezwaren beperkt bruikbaar. In dit artikel zijn de twee meest recente toetsingsgrootheden (Bulmer 1975) toegepast op, voor Nederland unieke, broedvogelgegevens van delen van Meijendel (Zuid-Holland) en het Mastbos (Noord-Brabant). De reden voor het gebruik van dit soort gegevens is dat territorialiteit een sterk regulerende factor in broedvogelpopulaties is. Vrijwel alle telreeksen van Meijendel vertonen sterk negatieve en positieve trends in de tijd. Daardoor kon in slechts een zeer beperkt aantal gevallen worden aangenomen dat, op grond van de waarden van de toetsingsgrootheden, regulatie heeft plaatsgevonden. Toepassing van Bulmers toetsen op de reeksen van het Mastbos resulteerde in een relatief groot aantal aannamen tot regulatie. Afwezigheid van duidelijke trends, een hoge mate van representativiteit van de telgegevens en de bijdrage van dichtheidsonafhankelijke immigratie kunnen hiervoor een verklaring zijn; uit een eerdere studie is namelijk gebleken dat dichtheidsonafhankelijke immigratie aanleiding kan geven tot onterechte aanname tot regulatie. Een ecologisch verantwoorde signalering van regulatie in telreeksen wordt bovendien vooral bij standvogels bemoeilijkt, omdat de waarnemingen uit de opeenvolgende jaren statistisch afhankelijk zijn. Het toepassen van de toetsen van Bulmer blijkt dus, in aansluiting op alle andere voorgestelde toetsingsgrootheden om regulatie aan te tonen, eveneens beperkt bruikbaar.