BOER P DE, VOSKAMP P & RIJN S VAN (2013) Overwinterende Blauwe Kiekendieven in het Limburgse heuvelland: vormen hamsterreservaten een ecologische val?. LIMOSA 86 (3): 169-179.

De percelen met overstaand graan en ander akkerbouwgewassen in de Limburgse hamsterreservaten herbergen naast veel zaadetende akkervogels ook grote aantallen muizen, en zijn daarmee gewild als jaaggebied voor allerlei roofvogels. Na de inrichting van deze reservaten zijn overwinterende Blauwe Kiekendieven hier een stuk talrijker geworden. Het zenderen en volgen van een aantal van deze vogels leverde interessante informatie op over hun terreingebruik en slaapgedrag, maar leidde ook tot een kanttekening bij de aantrekkelijkheid van hamsterreservaten voor kiekendieven.

Blauwe Kiekendieven zijn in Nederland altijd schaarse broedvogels geweest (Bijlsma et al. 2001). In het noorden en westen van Europa broeden daarentegen duizenden paren, met zwaartepunten in Frankrijk, Finland, Zweden en Spanje (Gensbøl 2005). Scandinavische Blauwe Kiekendieven overwinteren in West- en Midden-Europa, en vormen met een deel van onze eigen broedvogels de Nederlandse winterpopulatie (Bijlsma et al. 2001). Bekende zwaartepunten in de winterverspreiding van Blauwe Kiekendieven de afgelopen decennia waren de Zeeuwse Delta, Fries-Groningse Noordkust, de Waddeneilanden, de hogere zandgronden in het oosten en laagveengebieden in het westen (Castelijns en Wouters 2011). In totaal overwinterden in 1986-1990 naar schatting gemiddeld ca. 1000 Blauwe Kiekendieven in Nederland (Castelijns & Wouters 2011).
      Limburg kwam er in de jaren tachtig met gemiddeld 40-60 overwinterende Blauwe Kieken tamelijk bekaaid van af. Met de aanleg van 'hamsterkernleefgebieden', gericht op herstel van de bedreigde populatie Hamsters Cricetus cricetus, ontstond vanaf 2003 in het zuidelijke heuvelland echter zeer geschikt habitat voor Veldmuizen Microtus arvalis (Kuiters et al. 2010). In het kielzog van deze ontwikkeling nam ook het aantal overwinterende muizen-etende roofvogels in Zuid-Limburg sterk toe (van Noorden 2013), waarbij vooral de Blauwe Kiekendief opviel. In dit artikel wordt ingegaan op de vraag wat het belang is van de akkerreservaten in Limburg in de totale voedsel- en rustvoorziening van overwinterende Blauwe Kiekendieven. De vondst van meerdere gepredeerde kiekendieven in hamsterreservaat Sibbe werpt namelijk de vraag op of de voordelen van gunstige voedselomstandigheden wel opwegen tegen het risico van predatie.

[pdf alleen voor leden] [english summary]