JUKEMA J, JUKEMA P & WERF P VAN DER (2012) Winterkoning voert nestjong van Koolmees. LIMOSA 85 (4): 182-184.

In verband met de landelijke actie 'NL Doet' van het Oranje Fonds werd in het voorjaar van 2012 door de kinderen van Oosterbierum Fr een groot aantal nestkastjes getimmerd. Vijftien hiervan werden opgehangen op het erf van onze boerderij. Op 4 juni werd gezien dat bij één van de kastjes, waarbij een paartje Koolmezen Parus major af- en aanvloog met voer voor hun jongen, ook een Winterkoning Troglodytes troglodytes voor de vliegopening verscheen en naar binnen verdween. Dit was geen eenmalig gebeuren, want de dagen erna bleef de Winterkoning de koolmeesouders helpen met het voeren van de jonge Koolmezen. Ook nam de Winterkoning geregeld hun in een witte cocon verpakte uitwerpselen mee retour naar buiten. Eén keer liet de Winterkoning bij het verlaten van het nestkastje kort zijn zang horen. Daarmee lijkt het te gaan om een mannetje, maar helemaal zeker is dit niet, want ook vrouwtjes zingen soms (Glutz von Blotzheim 1993).
      Nieuwsgierig naar hoe de extra hulp van de Winterkoning zich verhield tot die van de rechtmatige ouders werd op 5 en 7 juni in totaal 2.5 uur gepost en de voederfrequentie van de Koolmezen en de Winterkoning bijgehouden. Omdat het geslacht van de Koolmezen niet bij elke voedering kon worden vastgesteld, zijn de voederingen van het mannetje en vrouwtje Koolmees samengenomen. Samen voerden zij gemiddeld 32 maal per uur voer aan; in dezelfde periode deed de Winterkoning dat 13 keer per uur (tabel 1).
      Winterkoningmannetjes zijn polygaam. Alleen de vrouwtjes broeden en het mannetje helpt normaliter niet mee met het voeren van de jongen (Cramp 1988, Glutz von Blotzheim 1993). Voederfrequenties kunnen sterk variëren en worden onder meer bepaald door het aantal nestjongen, hun leeftijd en de aard van het voedsel. Glutz von Blotzheim (1993) vermeldt voor een opgroeiend broedsel een gemiddelde frequentie van acht voederingen per uur op de dag van het uitkomen van het eerste jong. Bij het groter worden van de jongen neemt dit toe tot gemiddeld 25 voederingen per uur op dag 15. Het gemiddelde over de hele nestperiode was 17 voederingen per uur. Cramp (1988) geeft een gemiddelde van 19.3 voederingen per uur over de gehele nestperiode. De voederfrequenties van onze Winterkoning komen hier mee overeen. Bij Koolmezen kan in tijden dat de voedselbehoefte van het broedsel het hoogst is het aantal voedselvluchten van mannetje en vrouwtje elk oplopen tot 400 per dag. Bij een werkdag van 15-16 uur komt dat neer op ruim 50 vluchten per uur voor mannetje en vrouwtje samen (Perrins 1979). Ons koolmezenpaar komt met gemiddeld 43 voederingen per uur hiermee in de buurt. De voedselbehoefte van de jongen in de laatste fase van hun ontwikkeling op 5 en 7 juni moet groot zijn geweest. Op 10 juni bleken de jongen al te zijn uitgevlogen, waarbij twee dode jongen in het nest waren achtergebleven..............

[pdf alleen voor leden] [english summary]