(2012) Recensie: Donald PF, ... (et al), 2011 Facing Extinction The World's rarest birds. LIMOSA 85 (1): 44-45.

Facing Extinction The World's rarest birds and the race to save them
Donald, P.F., N.J. Collar, S.J. Marsden & D.J. Pain
2010. T & A D Poyser, Londen.
ISBN 978-0-7136-7021-9. 312 blz.

Op vogelsoorten die dreigen te verdwijnen zijn extra schijnwerpers gericht. De redenen van de fascinatie zijn verklaarbaar. Al dan niet onder de vlag van BirdLife International zijn vogelbeschermers in de weer met het scheppen van kansen voor het groeiende contingent soorten waarmee het misgaat. Een ook groeiend contingent vogelaars reist de wereld af om de bewuste vogels te zien. De belangen van de laatste exemplaren van een soort en de naar hen speurende vogelaars zijn niet altijd dezelfde. Voor wegkwijnende populaties kunnen vogelaarsactiviteiten nadelen opleveren. Maar de voordelen overtreffen meestal de eventuele schade ruim, een reden waarom BirdLife besloot het wereldwijde vogeltoerisme te stimuleren. De organisatie gebruikt graag de waarnemings verslagen en/of artikelen over de bevindingen van deze vogelaars. Voorbeelden zijn het speurwerk van landgenoten naar Steppekieviten in de Syrische woestijn, en de herontdekking van de Westelijke Bruine Visuil in Zuidoost- Turkije door Arnoud van den Berg c.s., met nadien diens ontzag afdwingende verrichtingen ter plekke met deze enigmatische soort.
      Dit standpunt droeg ertoe bij dat in het afgelopen decennium het aantal boeken en artikelen over de zorgenkinderen van BirdLife een grote vlucht nam. Alleen al de zeer lezenswaardige openingshoofdstukken van van het Handbook of the Birds of the World hadden drie maal het uitsterven van vogels en bescherming als onderwerp. Voorts verschenen Threatened Birds of the World (2001) en de beide delen met in totaal ruim 3000 pagina's van Threatened Birds of Asia. De Rare Birds Yearbooks van Erik Hirschfeld kregen onder meer aandacht om de foto's van de zeldzaamheden waarvan vogelaars dromen.
      Facing Extinction behandelt de oorzaken van uitsterven oppert en kansen om er kritiek voorstaande soorten binnenboord te houden. Het boek is verdeeld in vier hoofdsecties, die de stof doornemen via een selectie van soorten, alle iconen van het internationale vogelbeschermingswerk. Zo beschrijft het hoofdstuk The nature of rarity and the rarity of nature het verhaal van Steppekievit, Lepelbekstrandloper en Baardtrap. Van sommige soorten nemen de auteurs aan dat ze altijd zeldzaam waren, andere werden dat door natuurlijke processen. Bij de ca. 150 vogelsoorten die de afgelopen vijf eeuwen uitstierven, was steeds de mens betrokken. Bij de vijf behandelde soorten in Rarity and extinction on islands vinden we de Tristan Albatros en de Razoleeuwerik van het eiland Razo in de Kaap Verdische archipel. In het hoofdstuk Saving the world's rarest birds lezen we onder meer over de Apenarend en de Spix' Ara die in volières wordt gekoesterd, maar waarvoor plannen bestaan voor herintroductie. De Dunbekwulp komt aan bod in het hoofdstuk Lost and found. Drie schitterende foto's, genomen van een in 1968 in West-Frankrijk overwinterend exemplaar, scherpen ons welke vogel de wereld dreigt te verliezen, of waarvoor het doek reeds viel. Want is er nog hoop voor de Dunbekwulp? Een lijst met 27 soorten waarvan vogelbeschermers dachten dat het met ze gedaan was maar die de afgelopen eeuw weer opdoken stimuleert echter om de moed niet te laten zakken. Recordhouder is de Bermudastormvogel die zich in 1951 na 330 jaren weer vertoonde, gevolgd door de Macgillivrays Stormvogel van Fiji, die na 127 jaar weer opdook.
      Deprimerend is de snelheid waarmee soorten kunnen verdwijnen. Met de miljoenen gieren van drie soorten die India bevolkten was het in 15 jaar bijna bekeken. Rond 1865 was de Trekduif mogelijk de talrijkste vogelsoort op aarde; een halve eeuw later stierf het laatste exemplaar in een Amerikaanse zoo. Opbeurend is het lijstje van 24 soorten waarvoor beschermingsmaatregelen succesvol verliepen: van de Mauritiustorenvalk waren er in 1974 nog vier en thans 600- 700. Om soorten te behouden is meestal veel geld nodig. Over het bedrag dat de Californische Condor uit het hiernamaals hield en houdt, zwijgen de Amerikanen liever. De kosten van de operaties om de geïsoleerde eilanden Gough, South Georgia en Henderson ratten- en muizenvrij te maken zijn gigantisch. Veelzeggend is ook de aanduiding 'Money-eating Eagle' voor Monkey-eating Eagle, de oude Engelse naam voor de Apenarend. In een aantal gevallen staan vogelbeschermers machteloos'how to protect ghosts' is de verzuchting die o.a. opgaat voor de Eskimowulp Numenius borealis en trouwens ook voor de Dunbekwulp.
      Facing extinction is een aanrader voor ieder die geïnteresseerd is in het werk van BirdLife International.

Recensie van Gerard Ouweneel

[gratis pdf] [english summary]