LEGOUAR P, SCHEKKERMAN H, JEUGD H VAN DER, NOORDWIJK A VAN, STROEKEN P, HARXEN R VAN & FUCHS P (2010) Overleving en dispersie van Nederlandse Steenuilen op grond van 35 jaar ringgegevens. LIMOSA 83 (2): 61-74.

De Steenuil is een typische broedvogel van kleinschalig cultuurland. Zoals veel vogel soorten van dit door landbouwintensivering sterk veranderde landschap is het dit grappige uiltje in de afgelopen halve eeuw niet voor de wind gegaan. Verlies van geschikte broedplaatsen en afgenomen broedsucces zijn genoemd als de belangrijkste problemen. Hier bekijken we aan de hand van ringterugmeldingen of een lagere overleving ook heeft bijgedragen aan de afname. De overlevings kansen van volwassen Steenuilen blijken niet structureel laag of gedaald, maar die van eerstejaars vogels zijn afgenomen. Waardoor precies is uit de gegevens echter moeilijk op te maken.

Het aantal broedparen van de Steenuil Athene noctua in Nederland is in de afgelopen 50 jaar met 50-70% afgenomen (SOVON 2002, van Beusekom et al. 2005). De soort staat daarom op de Rode Lijst, en om de afname te stoppen is in 1998-2004 het 'Plan van Aanpak Steenuil' uitgevoerd (Plantinga 1999). Uit onderzoek in het kader van dit Plan van Aanpak en van het vervolgproject 'Steenuil onder de Pannen' is onder meer naar voren gekomen dat het broedsucces in recente jaren onvoldoende lijkt om de populatie stabiel te houden (Willems et al. 2004). De oorzaak hiervan moet vermoedelijk worden gezocht in verslechterde voedsel omstandigheden. Deze conclusie berust echter deels op aannames over de jaarlijkse overlevingskans van Steenuilen die zijn gebaseerd op buitenlandse onderzoek. Actuele cijfers over de overleving in Nederland ontbraken. Een analyse van beschikbare gegevens over overleving van Nederlandse Steenuilen was daarom dringend gewenst. De belangrijkste vragen daarbij zijn (1) hoe groot de gemiddelde jaarlijkse overlevingskansen zijn van eerstejaars en volwassen Steen - uilen in Nederland, (2) of hierin structurele veranderingen zijn opgetreden, (3) hoe sterk de overlevingskansen variëren tussen jaren en (4) wat de oorzaken zijn van deze variatie. Daarnaast is interessant te weten (5) of er regionale verschillen zijn in de overleving (bijvoorbeeld samenhangend met landschapstype), en (6) hoeveel uitwisseling van individuele Steenuilen er plaatsvindt tussen regio's. Hoe plaatstrouw zijn ze en over welke afstanden vindt dispersie plaats? In dit artikel worden alle beschikbare ringgegevens van Nederlandse Steenuilen geanalyseerd om bovenstaande vragen te beantwoorden.

[pdf alleen voor leden] [english summary]